Page 196 - Việt NamVăn Minh Sử

và người la lấy số đông của làns làm phưoíng tiện tự vệ. đế ai nấy ở ngoài
bị đc dọa, bị sợ hãi, hỗ chạy về đến làng thì cám thấy như lọt được vào
một thành luỹ kiên cố.
Bởi vậy một làng nào cũng có một hàng rào tre dày đặc như bức
iưòng thành vừa thực sự de báo vệ an ninh chung, vừa để cho ból sợ đối
với quan lại nhà Hán'".
Cũnc từ biến cố ncày. với sự tôn trọng linh hồn của người quá vãng,
làng bát dầu thờ nhũìig người có công với làng. Nếu trước chưa có dinh
thì kê từ dây, ắt phai có nơi cổng cộng ây dể thờ.

ĐÌNH LÀN(Ỉ
Đình làng là một kiến trúc lớn nhất trong làng, tiêu biêu cho cả
làng, dặt vào nơi khoáng đãng, trang trọng nhất, dựng vào những ngày
giờ tốt nhâì và theo một hướng có dược nghiên cứu cán thận, vì sau này
hướng dinh ấy dược người ta hiểu và tin là có ánh hưởng quyết định đến
sự làm ăn sinh sống chung của cá làng.
Vì ánh hưởng ấy, đình được người la quan niệm là quan trọng hơn
một toà dò chính trong một đô thành.
Trơng làng xay ra nhiều chuyện cãi cọ nhau, hoặc người và vật đau
ốm bệnh tật, hoặc nhà cháy, thôn xóm cháy, hoặc làm ãn lủng cúng mất
mùa. hoặc nữa trai gái trong hàng hư hỏng, trác nết, học hành kém cỏi, lêu
lổng, ngỗ ngược, ... người ta đểu quy cho lại cái hưt7ng đình Cíí. Xoay
hướng đình lại thì có thế gái làng sẽ dẹp ra, ngoan ra, trai làng sẽ thi đỏ
lam quan, phát vổ vãn hay võ. và làng .sẽ làm ăn thịnh vượng lên, mỗi
ngày một trù phú thêm.
Chưa lừng có một còng trình kiến trúc nào lại dược người la dặt vào
nó một lầm quan trọng như thế.
Nguyễn Văn Khoan trong bài Tiếii luận về cúi dinh (B.E.P.E.O -
q XXX) có viết:
'"Trong tất C íi những kiến trúc tiu)' phụni’ thì kiến trúc í/nan trọní>
nhất vù có nhiên ý nghĩa nhất theo chúng tôi là cái dinh lùng. Chúng tói
không thè tóm lược tính cluít và vai trò cna cái dinh trong dời sống Việt
Nam hằng cách nào lìưn là trích dẫn lời giới thiện của óng Giran'-' dã
tóm tát dinh nghĩa như san: "Đình lù nưi tlư)'Thần Hoàng hdo hộ cha

Làng nào khỏng có liàníỉ rào irc thì coi như không phái làng. Một hình thức Irừna
phạt mọt làim cúa các chính quyên vua quan cũ là Irict hạ hàng rào Irc. đc thấy làns
tro' trcn loanu hoaniĩ cá.
Xin lưu v dộc giá và điều kv lạ trone Ic lỏi nshicn cứu cũ.
206