Page 193 - Việt NamVăn Minh Sử

Cố nhiên noày khởi thuý năm 43 ấy đã khôno có nhữntỉ tổ chức chi
li như thế. Mà có lẽ chí có cái nguyên lắc dãn đạo việc sử dụng những đất
ruộng trò' thành vô chủ để rồi càng vể sau càng liến hoá, người ta mới
hoàn thiện hơn lên. Và chúng ta ghi nhận: nguyên tắc ấy là nguyên tắc
dân chú thực sự. Nếu lại dể ý xem xét về lố chức nhân sự trong làng, ta sẽ
càng nhận ra nguyên tác dân chủ dặc biệt ấy.

TÒ CHỨC NHÂN SựTR O N ÍỈ LÀN(Ỉ
Về tổ chức nhân sự thì có thc vì một sự cần dùng hay một diều kiện
bát buộc nào đó mà có một chút thay đổi giữa làng này với làng nọ.
Nhưng cùng một làng mà dời sau cũng có khác dời trước nữa.
Tuy vậy, nhìn chung tục lệ các làng cũng gần gần như nhau ở
những nét chính.
Thí dụ làng Thố Khối thuộc Bắc Ninh ở cạnh Hà Nội, bên kia sông
Hồng. Trong làng có các ngôi từ trên xuống dưới.
Ngôi các cụ; Gồm các ỏng dã ra lão 55 tuổi; các cụ hơn tuổi nhất (70-
80-90) ngồi trên, khi bàn việc hay khi ăn cỗ gọi là bàn
thượng.
Ngôi thân: Gồm các hưu quan.
Ngôi hào: Gồm các cựu chánh phó tổng, cựu lý phó trưởng đương
thứ.
Ngôi làng: Gồm các chánh phó tổng, lý phó trưởng đương thứ.
Ngôi chạ; Gồm 6 ông thôn trưởng đương nhiệm.
Ngôi tư văn: Gồm các ông có học thức nhtnig không có bằng sắc, không ở
ngôi thân.
Ngôi đồng văn: Gồm các ông tuổi khơang 25 trở lên và không ở ngôi tư
văn, muốn vọng tùy ý.
Hàng giáp: Gồm nhũ'ng người ở cùng một giáp tuổi từ 1 đến 54. Và từ
dưới lên trên, ai nấy lại ngồi theo trật tự sau dây;
Giai phe: Vọng làng, con trai sinh ra 1,2 tuổi được bố mẹ vọng vào
giáp gọi là vọng làng. Thôn trưởng vào số giáp, bố ở giáp
nào sẽ vọng con vào giáp ấy. Trong năm vọng, đứa bé phái

Hậu điền lấy lợi tức lo việc giồ hậu cho người làng chết mà không con.
Tư vãn điến (hay văn chi dién) lấy lợi tức lo việc thờ đức Thánh Khống
Võ pha điền lây lọi lức lo việc thừ thầy dạy võ hay vị võ tướng phù trợ cho làng.
Quá phụ điền lấy lợi tức lo việc giúp đỡ người quá phụ.
Cỏ nhi diền lấy lợi lức lo việc giúp dỡ người cô nhi.
Môn sinh diền lấy lợi lức lo việc giỗ thày học.

203