Page 115 - Việt NamVăn Minh Sử

hè đều tổ chức vào dịp ấy. Và những cuộc hành hương lên các núi non
cũng vào dịp ấy. Những trò vui công cộng như ca vũ, đánh vật, chọi gà,
chọi chim, dánh đu, thi chắc cũng như ở tất cả các xã hội cổ sơ khác.
Riêng có một trò chơi vui khá dặc biệt là trò chơi tiếng và âm thanh
trong gia đình, chắc phát xuất từ sớm lắm, dể tạo thành bộ tiếng nói. Đó
là cách dùng tiếng đệm và liếng nói lái.

TIẾN(Ỉ ĐỆM

Đây là hiện tượng của một ngôn ngữ không có chữ ghi đích xác và
dứt khoát. Có nhiều những tiếng mà tuỳ người nói đúng hay chệnh đi một
chút, nhưng nếu vẫn phát âm trong vòng của âm gốc, như đã nói trên, thì
người nghe cũng vẫn hiểu được.
Hiện tượng ấy, là khuyết điểm của một giống dân không có chữ
viết, nhưng lại là một ưu điểm để dân ấy có một bộ tiếng nói phong phú
vô cùng. Khi có cơ hội làm việc điển chế dứt khoát, người ta sẽ tha hồ lựa
chọn để tinh nghĩa.
Oằn, ngoằn, vàn, rằn, loằng, ngoằng, quằn... Đó là những tiếng
có thể do sự nói sai của một số người mà khác nhau như thế, nhưng rồi
dần dần dông naười cứ nói, đông người khác cứ hiểu, không ai làm việc
lấy nhất định hẳn một tiếng nào đúng, nên tất cả cứ dược tuỳ tiện mà
dùng để cùng tồn tại.
Rồi để giúp thêm cho sự dễ hiểu, người ta mới cho thêm tiếng đệm
vào. là cái tiếng có thổ cũng gần gần với âm vận của liếng gốc, để hoạ
chăng người nghe không quen hiểu liếng nọ, át cũng quen hiểu tiếng kia:
lom khom, dòm nom, hom hỏm, thom lỏm, lõm õm, xoang xoảng, loảng
xoảng, choang choảng v.v...
Khi quen miệng như vậy, thì một mặt người ta có những tiếng kép,
kép đôi, kép ba, kép tư, một mặt người ta quen tai để đòi hỏi một âm
hưởng trong tiếng nói. Và vì thế tiếng dệm mới trở nên một đặc tính của
tiếng ta.
Tiếng đệm có khi là một tiếng có nghĩa (tay chân, nhà cửa, giường
phản, sách vở...), cũng có khi không (nóng nảy, nhảy nhót, nhẹ nhõm,
chạy vạy...). Tiếng đệm thêm vào đằng trước hay đằng sau tiếng chính có
khi làm thay đổi nghĩa (đo đỏ, tim tím, vàng vàng, trăng tráng, nho
nhỏ...) mà cũng có khi không (một mai, giấy má, của cải, xe cộ...). Có
khi sự thêm vào chỉ để cho tiếng khỏi cộc (cộc lốc, tròn trặn, đầy đủ). Có
khi chỉ để nói chơi (đàn điệc, nhà nhiếc, ăn iếc, chơi chiếc).

120