Page 110 - Việt NamVăn Minh Sử

a. Đất

Đâì phù sa clo sông Hồng mang đến bồi đắp lên đồng bằng đã gồm
có cát. đất sét và đất mầu. Cát thì hạt lớn từ 0,05mm đến 2mm, đất mầu
thì hạt lớn từ 0.002mm đến 0,05mm, đất sét thì hạt nhỏ hơn 0,002 mm.
Đất mầu thì hoặc nâu hồng, hoặc vàng, hoặc xám. Tốt nhất là nâu
hồns. Khi đất ấy khò thì cứng như đá. Phải cuốc lên thành tảne rồi đập
cho tan vụn ra mới trồng trọt được.
Đất sét bị ngâm nước thì mất dần chất vôi và bồ tạt, đế những hạt
nhỏ phân hoá thành bột phèn như mỡ dính, lắng sâu xuống khoảng 30cm,
tạo thành một lớp đất không thấm nước, khiến cây trồng không lớn dược.
Còn cát là những bột vụn ở dá ra, có hại cho nghề nông. Nó chỉ có
tác dụng là chất dộn cho xốp dất mà thỏi.
Cần luôn luôn có nước sông bồi dắp thêm phù sa vào đất mới mău
mỡ. Còn đăp đê ngăn nước thì dược đàng nọ lại hỏng đàng kia. Nếu
không cổ phân tro thèm vào, dấl sẽ cứ dần dần kém đi.

b. Sông

Sông Hổng ít nước về mùa đông, tháng 11. tháng 12. Tại Hà Nội, nước
sòng chi cao 2m50 trên mực nước biển. Mùa nước lên bắt đầu từ tháng 6 đến
tháng 10. Suốt 5 tháng ấy nước lên nhưng chập chòfn khi cao khi thấp, khó
đoán biết. Nếu gập lúc nước dồn ở thượng lưu về của củ ba con sông Chảy,
sông Đà và sông Hồng thi nước dâng lên ở Hà Nội có khi cao tói 13m.
Trong cả mùa nước lên, có khi nước lên vọt thật cao rồi lại xuống, lại lên tới
7 lán. không biết dâu mà lưcĩng. Những giồng đất cao đã không đủ cao đối
vói những con nước ấy và tất cá đều bị ngập. Mà nhũng luồng sóng ngầm
của nó thì bạt phăng hết nhũng nhà cửa, cấy côT".

c. Thuỷ triều

Thuỷ triều ở miền Bắc một ngày lên một lần. Cứ 15 ngày có một lần
lên thật cao gọi là nước phát, lại 15 ngày có một làn lên thật thấp, gần
như không lên, gọi là nước sinh. Sở nghiên cứu nước biển còn cho biết:
cứ 18 năm 2/3 lại có một lần nước triều lên thật cao tối đa, rồi lại 18 năm
2/3 lại có một lần nước tricu lên thật thấp tối thiểu.

Lưu lượng cứa sông Hồng vào mùa nước lũ là 230 lít mỗi giây. Sông Rhône ở
Pháp vào năm lụt 1840, chí có 30 lít mỏi giây mà thôi.
Sông Cửu Long nước lên đcu và lừ từ, nên người ta đoán biết trước được đế có thể
trồng được lúa sạ cho nó vưưn theo mực nước lên cao dần. Còn sông Hồng bị kẹt
giữa những rặníỉ núi cao và đứng như tường thành trước khi vào đồng bằng, nên sức
nước bị ép dồn. dến khi túa vào dồng bằng thì nó chảy ào thật mạnh.
1 15