Page 29 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

Tóm lại về phía bắc thì nưóc ta vẫn hăng hái chống
cự không để cho nước Tàu chinh phục, nhưng vẫn biết
phận mình nhỏ yếu nên đòi vua nào cũng chịu xưng
thần; còn về m ặt nam thì chính sách tiến thủ vẫn tiếp
tục luôn.
Ta thử xét qua sự nghiệp khai thác phương Nam của
chúa Nguyễn. Khi Nguyễn Hoàng vì sự Trịnh Kiểm làm
hại mà xin đi trấn thủ đất Thuận Hóa là khi đã nhóm
nên cái ngòi Nguyễn Trịnh phân tranh (1558) Chúa
Trịnh ở Bắc thì theo đuổi luôn cái mục đích tiếm đoạt,
còn chúa Nguyễn ở miền Nam thì chuyên lực khai thác
đất mới. Khi Nguyễn Hoàng vào Nam, có nhiều quân
lính ở Thanh Hóa và Nghệ An đem vỢ con đi theo. Năm
1611 Nguyễn Hoàng thấy người Chiêm Thành quấy
nhiễu biên giới, bèn đưa quân vào đánh lấy lại được một
khu lập thành phủ Phú Yên. Năm 1653 người
Chiêm Thành lại quấy nhiễu đất Phú Yên, chúa
Nguyễn Phúc Tấn sai quân đi đánh lại lấy thêm đất của
Chiêm Thành cho đến sông Phan Rang, đặt làm phủ
Thái Ninh (tức là tỉnh Khánh Hòa bây giờ). Năm 1693
chúa Nguyễn Phúc Chu lấy có vua Chiêm không tiến
cống lại đánh lấy thêm đất của Chiêm Thành, đặt làm
Thuận Phủ. Qua năm 1694 lại đổi Thuận Phủ làm
Thuận Thành Trấn, rồi năm 1697 lại đặt ra Bình Thuận
Phủ, lấy đất Phan Rý và Phan Rang làm huyện Hòa Đa
và huyện Yên Phúc.
Mỗi lần lấy được đất Chiêm Thành, chúa Nguyễn
thường bắt những người Chiêm có thế lực đổi, y phục

Đất này trưóc kia Lê Thánh Tôn đã chiếm được rồi, nhưng sau vì nưóc ta
suy nhược nên người Chiêm Thành lại thu hồi được.
31