Page 156 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

Bộ binh đô uý, tăng bổ ngạch lương binh, lấy người có
tước cai quản, và mộ những kẻ vong mệnh làm dũng
hãn quân đặt Tứ nhiên hộ cai quản.
Triều Lê, khi vua Lê Thái Tổ đánh được quân Minh
thì thả bớt quân về làm ruộng (thải 15 vạn) chỉ giữ 10
vạn đặt làm 5 đạo vệ quân, mỗi vệ có tổng quản, lại đặt
Ngự tiền lục quân và Ngự tiền vũ đội. Đời Thánh Tôn
thì đặt ngũ phủ quân (trung đông, tây, nam, bắc) mỗi
quân có Đô đốc chủ, và quân cấm vệ gồm có Kim Ngô
Vệ, Cẩm Y Vệ, Thần Vũ Vệ, Điện Tiền Vệ. Lại định
ngạch quân hậu bị ba năm một lần duyệt, có việc thì bắt
ra.
Đời Lê Ý Tôn đặt phép lương binh đoàn kết, cứ mỗi
làng 10 người đinh tráng thì lấy bảy người tự sắm binh
khí, hoặc bốn nám xã, hoặc sáu bảy xã theo địa phận
liên tiếp kết thành một đoàn do đoàn trưởng thông suất,
hễ có việc thì hiệp nhau cự địch.
Đời Lê Hiến Tôn lương binh làm lính phủ vệ, cứ 5
người đinh, bắt 1 người làm lính vệ quân các phủ.
Triều Nguyễn thì vua Gia Long đặt phép giản binh,
đinh lệ cứ 3 hoặc 5 hoặc 10 người, tùy địa phương khác
nhau, kén lấy một người làm lính. 0 kinh thành thì đặt
thân binh, cấm binh và tinh binh, cùng sáu vệ thủy
quân. 0 các trấn thì đặt lính cơ và lính mộ. Lại đặt ra
biền binh ban lệ, nghĩa là các quân lính cứ chia làm 3
phiên, 2 phiên về quán, còn 1 phiên ở lại ban, rồi cứ
luân phiên thay đổi nhau. Vua Minh Mệnh sửa binh chê
lại, đặt bộ binh, thủy binh, tượng binh, kỵ binh và pháo
thủ binh.
"Bô binh thì có kinh binh và cơ binh. Kinh binh do

158