Page 114 - Việt Nam Văn Hoá Sử Cương

chia di sản với con trưởng.
Người gia trưởng hay người quả phụ có quyền phân
xử gia sản, hoặc chia phần cho con cái ở riêng, hoặc lập
di chúc, con cái không có quyền phản đổĩ. Trừ ra phần
tự sản thì cha mẹ có quyền chia của cho người ngoài,
nhưng điều ấy ít thấy có. Nếu cha mẹ chết mà chưa chia
gia sản mà cũng không có di chúc, thì trong kỳ gian
tang chế, con cái không được chia. Khi chia của thì cái
nhà của cha mà ở người ta thường để về phần người con
trưởng làm nhà thò, mà chỉ chia những của cải, ruộng
nương và nhà cửa khác thôi.
Nếu di sản ấy không có ai đủ tư cách thừa hưởng thì
sung công về nhà nước. Nhưng nhà nưóc chỉ lấy bảy
phần, còn ba phần thì giao cho một người, hoặc một
đoàn thể hay cơ quan nào giữ để làm phí tế tự chủ
nhân. Theo lệ thường thì phần ấy về làng hưởng, một
nửa bỏ vào của công, một nửa đê mua hậu đình hay hậu
chùa cho người tuyệt tự ấy.
Trong di sản có một phần không ai được chia mà chỉ
người tộc trưởng được giữ để tê tự tổ tiên, tức là phần
hương hỏa. Phần ấy là của chung cả họ, hay là của tổ
tiên, người tộc trưởng chỉ được giữ mà hưởng hoa lợi,
chứ không có quyền sở hữu. Phần ấy không thể nhường
hay bán cho ai được. Nhưng nếu hội đồng gia tộc thuận
tình thì của hương hỏa có thể đổi làm của thường mà
bán đi để lấy tiền làm công việc chung cho họ, ví dụ như
để sửa từ đường. Nếu trong họ không có đàn ông kê tự
nữa thì của hương hỏa cũng thành của thường.
Pháp luật không buộc nhà nào cũng phải đặt phần
hương hỏa, nhưng theo phong tục thì những nhà giàu

116