Page 322 - Văn Hóa Ứng Xử Việt Nam Hiện Nay

X )ă ĩì £ t ó a ứ n ỹ x ử U i ê í O G im £ i ệ n n a t ^

- T hể ch ế kinh tế hưống vào các khuôn mẫu ứng xử
với tự nhiên, với sản xuất và tiêu dùng để đảm bảo đời
sông vật chất của con người. Thể chế kinh tê cổ truyền
hướng chủ yếu vào các giá trị vật chất có tính tự cấp, tự
túc, còn thể chế kinh tế hiện đại hướng vào các giá trị vật

chất có tính trao đổi sâu sắc.
- T hể ch ế chính trị là hệ thống khuôn mẫu nhằm
thông nhất hành động trong làng, trong nước, nhằm đảm
bảo trật tự công cộng và sự an toàn trong đòi sống xã hội.

Đặc trưng của thể chế chính trị truyền thống là thường
mang màu sắc đạo đức (xã hội đức trị), mang tính lưỡng
diện (phép vua, lệ làng) và cả tính tự quản (lệ làng). Còn
đặc trưng của các thể chê chính trị hiện đại là mang tính
pháp trị và đức trị.

- T hể chế giải trí - sáng tạo là hệ thống khuôn mẫu,
nhằm đáp ứng các nhu cầu nghỉ ngơi, giải trí, đặc biệt dưới
hình thức văn hóa nghệ thuật (ca múa nhạc, thơ) và thể
thao, trò chơi v.v...

Các thể chế xã hội - văn hóa trên đây phổi hỢp và
tương tác nhau, để định hình giữ gìn, truyền tải các
nguyên tắc đạo đức, chuẩn mực xã hội, khuôn mẫu ứng xử
về không gian (từ vùng này sang vùng khác) và về thòi
gian (từ thế hệ này sang thế hệ khác). Chúng được hoàn
thiện dần, đặc biệt được thể hiện đậm nét trong lễ tết, lễ
hội, văn hóa nói chung.

323