Page 320 - Văn Hóa Ứng Xử Việt Nam Hiện Nay

D ă n £ ó a ứ i ì ỹ x ử D i ệ í O C a m £ ì ệ n n a y

là đốì với hương ước, gia đình). Thiết chê là các thể chế
cứng như tổ chức, cơ quan (viện bảo tàng, thư viện, nhà
văn hóa, làng, xã...), trong khi đó thể chế là một quá trình

xã hội được khuôn mẫu hóa (thể chế hóa) để "lạt mềm buộc
chặt"; tức là một khi đã định hình được các thể chê xã hội
thì các quá trình xã hội, các quan hệ xã hội được thực hiện
một cách Ổn định và bền vững. Chính vì thế hình thức tồn
tại và biểu hiện cơ bản của các giá trị (hay chuẩn mực xã

hội) là các thể chê (khuôn mẫu) xã hội - văn hóa. Đó là;
- Thê chê gia đinh là một hệ thống quy tắc ổn định,

rành mạch về mối quan hệ hôn nhân (một vỢ một chồng),
mối quan hệ nam nữ đảm bảo sự nốĩ dõi của gia tộc (sinh
con, nuôi dạy con), mốỉ quan hệ tình cảm trong gia đình.
Là một thể chế căn bản của xã hội, cho nên thể chế gia
đình giữ gìn, phát triển các giá trị nhân văn nền tảng, như
tình yêu nam nữ, tình thương và bổn phận của con người
đối với cha mẹ, ông bà, anh em, họ mạc, cộng đồng làng
xóm...Vì là một thể chê hạt nhân nên nó còn bao hàm cả

một sô" thể chế phụ thuộc, như các quy tắc về sự đính hôn,
kết hôn, nuôi dưỡng con cái, ly dị, quan hệ gia tộc, họ tộc
và quan hệ thông gia, v.v... Cái đặc sắc của thể chế gia
đình là thông nhất trong nó các quy tắc thiết chế, ứng xử
và tập trung các tính chất mà các thể chế khác không có
được, như tình cảm vợ chồng, gia đình tái sinh thế hệ mói

và quan hệ bổn phận.

321