Page 73 - Vấn Đề Bảo Vệ Quyền Sở Hửu Trí Tuệ

Chương 1: Khái quát chung về sở hữu trí tuệ 73

a) Luật tập tục và hệ thống sở hữu trí tuệ không chính thức
Người ta thường cho rằng các khái niệm như “quyền sở hữu” và “các
quyền về tài sản” là xa lạ đối với cộng đồng thổ dân và cộng đồng truyền
thống, không thích hợp đối với các quyền và nghĩa vụ có liên quan tới tri
thức truyền thống. Tuy nhiên, các khái niệm này - hay ít nhất là các khái
niệm tương tự - đều tồn tại ở hầu hết nếu không muốn nói là ở tất cả các
hình thái xã hội truyền thống.

Các hình thái xã hội truyền thống thường có những hệ thống sở hữu
trí tuệ theo tập tục phát triển cao, phức tạp và hiện hữu, đã cùng tồn tại độc
lập với hệ thống sở hữu trí tuệ chính thức. Vì vậy, điều cốt yếu không phải
là những người nắm giữ tri thức truyền thống không thừa nhận khái niệm
sở hữu trí tuệ, mà hệ thống sở hữu trí tuệ chính thức là một dạng của hệ
thống họ chưa quen.
Vì thế mà nhiều người nắm giữ tri thức truyền thống đã thừa nhận nhu
cầu về việc các thành viên của các cộng đồng truyền thống và của cộng
đồng sở hữu trí tuệ chính thức phải tìm hiểu về hệ thống của nhau. Một số
người tiến hành vận động cho việc bảo hộ tri thức truyền thống bằng cách
áp dụng luật tục về sở hữu trí tuệ. Rõ ràng là cần phải nghiên cứu thêm về
mối quan hệ giữa hai loại hệ thống này.

b) Hệ thống sở hữu trí tuệ

Có nhiều yếu tố của tri thức truyền thống được hoặc có thể được bảo
hộ bằng hệ thống sở hữu trí tuệ hiện tại. Nhiều người nắm giữ tri thức
truyền thống cũng đề xuất rằng những thay đổi nhất định về Luật Sở hữu
trí tuệ có thể cải thiện chức năng trong việc bảo hộ tri thức truyền thống
của hệ thống bảo hộ SHTT hiện tại. Có thể mô tả những vấn đề này như

“các vấn đề pháp lý”.
Ở mức độ nào đó, những người nắm giữ tri thức truyền thống gặp khó
khăn trong việc tận dụng lợi ích của hệ thống SHTT vì các chi phí đối với
việc xác lập, duy trì và thực thi Quyền Sở hữu trí tuệ, ít nhất là đối với
những quyền đòi hỏi phải đăng ký. Thổ dân, các cộng đồng dân cư nông
thôn và ở địa phương cùng những người nắm giữ tri thức truyền thống
khác cũng gặp trở ngại bởi họ thường có ít kiến thức hay kinh nghiệm đặc