Page 63 - Trang Phục Việt Nam

Để phân biệt đẳng cấp và đề phòng những hiện tượng tiếm lấn, triều
đình ra lệnh yết biểu cấm dân gian mặc áo màu vàng, đi hài, mang giày và
dùng đồ đạc chạm rồng, vẽ phượng.
[49]
Cấm dệt mũ mát vì cho rằng nhiều người cắt trộm lông đuôi ngựa
của triều đình để làm mũ này.
Cấm nhân dân dùng nón thủy ma và nón sơn đỏ là các đồ đội của quân
lính bảo vệ kinh thành. Lại cấm làm và bán thứ nón sắc trắng như phấn.
Hiện tượng cạo trọc đầu trong nhân dân đã bị hạn chế, chỉ có sư sãi mới
được gọt tóc. Lệnh của triều đình: người không phải sư sãi không được
gọt tóc.
Cấm quan viên và nhân dân làm mũ bằng ngọc, thủy tinh.
Qui định kích thước tay áo của nhân dân rộng 9 tấc (khoảng 30cm), hẹp
hơn kích thước áo các quan.
Cấm nhân dân ở ven biên giới mặc theo kiểu trang phục phương Bắc.
Năm 1776, Lê Quý Đôn ở chức Hiệp trấn tham tán quân cơ tại Thuận Hóa
cũng nhắc nhở: “… Chính trị và phong tục phải nên thống nhất. Nếu còn có
người mặc quần áo kiểu người khách thì nên đổi theo thể chế nước
nhà…, mà thông dụng vải lụa, duy quan chức mới cho dùng xen the là trừu
đoạn, còn gấm vóc và các thứ hoa rồng phượng thì nhất thiết không được
dùng càn. Thường phục đàn ông, đàn bà dùng áo cổ đứng, ngắn tay, cửa
ống tay rộng, hẹp tùy tiện. Hai bên nách áo trở xuống phải khâu liền cho
kín, không được để hở hang. Đàn ông muốn mặc áo cổ tròn và hẹp tay
cho tiện làm việc cũng được. Lễ phục, dùng áo cổ đứng, tay dài, vải xanh
[50]
chàm, vải đen hay vải trắng, tùy nghi” .
Một thời kỳ, kẻ sĩ, thứ dân đi việc công hay mặc áo màu xanh thanh cát,
lúc thường mặc áo màu thâm (truy y). Dân quê mặc áo vải mộc. Đến giai
đoạn sau ít người mặc màu thâm và trắng mộc, mà hầu như chỉ mặc áo
xanh thanh cát. Áo thanh cát có màu hỏa minh (xanh đậm), màu vi minh
(xanh nhạt) và màu quì, tục gọi là màu sừng. Người sang mặc màu hỏa
minh, hạng thứ mặc màu vi minh, hạng hèn mặc màu sừng. Nhưng nếu có
quốc tang thì vương công khanh sĩ đều mặc màu sừng. Song lại đến giai