Page 133 - Trần Huy Liệu Cõi Đời

huy sang huấn luyện quân sự. Có một việc nhỏ làm hiện ra trong mắt các đồng chí một ông

Cụ thật lịch lãm: mấy chị hậu cần lo sốt vó khi được giao tổ chức một buổi tiệc đãi bạn. Ăn
uống gì, hút gì, ở đâu…, trao đi đổi lại mãi không ra. Ông Cụ bảo đem con bê về, ra suối thui

chín, để xấp dao bên cạnh, tất nhiên kèm rượu cognac. Đây có lẽ là một bữa ăn nhô đời với

thiếu tá Thomas và đội “Con nai”.

Đêm 13-8, trong một căn nhà lợp lá, tôi được đồng chí Văn (Võ Nguyên Giáp) ủy quyền

cho thảo bản Quân lệnh số 1 của Uỷ ban Khởi nghĩa. Mặc dù ngồi dưới ngọn đèn tù mù
những con tầm xuân, con thiêu thân bay quanh tới tấp, muỗi và dĩn thi nhau đốt làm tôi nhiều

lúc nẩy người lên hay đập chân phành phạch, tôi vẫn say sưa nghĩ đến cảnh mất nước, dân
nhục từ tám mươi năm, nghĩ đến sự nghiệp cách mạng của mấy thế kỷ qua; những cuộc khởi

nghĩa của Văn thân, của Việt Nam Quốc dân Đảng cho đến ngày nay dưới sự lãnh đạo của

Đảng Cộng sản Đông Dương. Mình được sung sướng làm cái việc “nửa đêm truyền hịch hẹn
ngày xuất quân”… Bản Quân lệnh số 1 lúc ấy tôi thảo ra một mạch, đọc đi đọc lại vẫn không

sửa chữa một chữ nào. Viết xong tôi trao cho anh Văn. Nhìn anh tôi nghĩ đến những ngày gặp
nhau ở báo Le Travail , tôi mỉm cười nghĩ thầm: Chàng “bạch diện thư sinh” này đã trở thành

một viên tướng rồi ư? Thế là cuộc tổng khởi nghĩa đã phát động. Uỷ ban Khởi nghĩa chỉ còn

chờ chính thức hóa tại Đại hội Quốc dân.
(Hồi ký Trần Huy Liệu. NXB Khoa học xã hội. 1991)

Liệu thấy thân phận mình được “cải thiện” từng bước. Cùng Nguyễn Lương Bằng,
Phạm Văn Đồng, Dương Đức Hiền ngồi chủ tịch đoàn điều khiển Quốc dân Đại hội ở đình

Tân Trào. Được cử làm Phó Chủ tịch Uỷ ban Dân tộc Giải phóng, sau đổi ra Chính phủ Lâm

thời. Ông về Thủ đô Hà Nội giữa rừng cờ và biểu ngữ đón chào, lòng hân hoan không thể
tưởng. Và cũng không thể tưởng trong niềm hân hoan ấy lại có những lẽ, những nỗi không

thể tưởng ra.

HUẾ

Chưa kịp cảm nhận về một Hà Nội cách mạng, nơi mình ra đi trong cái đêm giá buốt để
lên Sơn La, Liệu bù đầu trong đống việc của Chính phủ Lâm thời. Rốt lại, là ông chả giải