Page 123 - Trần Huy Liệu Cõi Đời

- 15 -: SUỐI REO

Vụ tuyệt thực 12 ngày đêm có thể coi là một thất bại của tù chính trị, nòng cốt là cộng
sản, trước kẻ cai trị. Thất bại là phải. Mình định làm reo, không ăn, vẫn ở trên trại, thì nó cắt

cả uống, lèn xuống hầm tối quá cá hộp. Cousseau hành động quá nhanh, cờ vừa bày nó đã ra

đòn tàn độc. Nghĩ cũng đau. Và người ngợm, lên trại trên rồi cả tháng mới lại sức Nhưng
đêm dài, thức rồi cũng thêm lắm thứ hay. Cái tình người, sự đoàn kết được thắt lại, chả phải

chỉ trong đám cộng sản. Qua thử thách biết anh nào có thể tin cậy, anh nào phải cảnh giác.

Lính tráng, đám dân dưới phố, không hẳn như Cousseau trông đợi, nể tù ra mặt, cho

khi quả nhót khi cuộn chỉ. Và cuộc tuyệt thực, dù có thế nào, cũng chỉ là một khấc trong cuộc

đời còn rất dài. Ta tổ chức cái nhà của những đứa xa nhà theo ý ta, được lắm chứ.

Đầu 1940, vừa sấp ngửa lên Sơn La thì Tết xịch đến. Chiều ba mươi đi làm về, được ăn
cơm tẻ mát ruột (trong năm toàn ăn gạo nếp nương), uống rượu men lá. Tù chế ra một thứ

“tiền”, đánh bài bao nhiêu cũng không “thủng túi”. Hoa tươi không hiếm, đào phai nhẹ

nhõm, mận trắng chi chít “bấu” trên cành rất mạnh mẽ. Và thơ, cái thứ họ trồng được, ngoài
đời lo kiếm ăn, tranh đấu, giờ ngồi rồi tha hồ bò ra. Đêm ba mươi, nghe tiếng pháo dưới phố

nổ ran, tù nhỏm dậy chuyện trò. Liệu đọc một bài thơ “chúc Tết những thằng mất Tết” là

đừng đái ra máu, được hoan nghênh lắm.

Văn nghệ lu bù. Trần Đình Long, vốn là trưởng một đoàn kịch ngoài đời, đến là lắm
sáng kiến. Diễn kịch, hát ả đào, thi thơ, câu đối rộn rịp, lính tráng cũng xúm vào xem. Xuân

Thủy nhỏ nhắn, trắng trẻo được lựa đóng vai đào Thu. Đào Thu ra vào õng ẹo, giọng khéo

rên rỉ trong câu “Tỳ bà hành”:

Đồng thọ thiên nhai luân lạc nhân

Tương phùng hà tất hằng tương thức
(Cùng một lứa bên trời lận đận

Gặp gỡ nhau họ sẵn quen nhau)