Page 131 - Tâm Lý Và Sinh Lý

hoặc tất cả đều tốt, hoặc tất cả đều xấu,
giống như quầng mặt trăng, từ tâm
điểm lan toả dần ra ngoài, thành những
vòng tròn ngày càng lớn; vì thế nên gọi
là "Hiệu ứng quầng tán" hay "Hiệu ứng
vòng sáng".
Năm 950, trong "thực nghiệm hình
thành ấn tượng", nhà tâm lý học Mỹ
Kelly tiến thêm một bước vạch ra tác
dụng của "hiệu ứng vòng sáng", ông
chia học sinh ra làm hai nhóm và giói
thiệu vói từng nhóm về một giáo viên
mói. Tài liệu giói thiệu ở hai nhóm đều giống nhau, chỉ khác nhau có mỗi
một từ. Đó là, nhóm A đưọc giói thiệu là thầy giáo "nhiệt tình", còn nhóm
B được giói thiệu là thầy giáo "lạnh lùng". Sau đó, thầy giáo mói vào lóp
và giảng cho học sinh trao đổi. Hết giờ, Kelly cho học sinh điền vào tờ "Tờ
hỏi cảm tưởng" về người giáo viên đó. Kết quả cho thấy ấn tượng của hai
nhóm về người giáo viên mói đó khác nhau rõ rệt. ấn tượng của rứióm A là:
dễ thông cảm, tốt bụng, vui tứủì, hay pha trò, giảng hay... còn ấn tưọng
của nhóm B thì ngược lại, cho rằng thầy giáo đó nghiêm khắc, khô khan,
khó tíiìh, ít giúp đỡ học sinh... Điều đó cho thấy rằng, ấn tưọng của các em
đối vói thầy giáo mói nảy sinh từ những suy đoán của riêng mmh, từ
"nhiệt tình" các em suy ra một loạt ưu điểm và từ 'Tạnh lùng" các em suy
ra một loạt các nliược điểm khác hẳn nhau. Thực nghiệm này chứng minh
rằng, trong quá tr'mh hình thành ấn tưọng, sự suy đoán chủ quan của cá
nhân đóng vai trò quan trọng. "Hiệu ứng vòng sáng" thật ra là kết quả của
sự mở rộng, khuếch đại những suy đoán chủ quan của cá nhân. Do tác
dụng của "Hiệu mag vòng sáng", nếu như ưu điểm của một ngưòi được
khuếch đại giống như những vòng sáng cứ lan rộng mãi ra thì khuyết
điểm của ngưòi đó sẽ bị che lấn; cũng vậy, nếu như khuyết điểm bỗng
chốc trở thành vòng sáng thì ưu điểm không dễ gì nhìn ra được.
Trong đòi sống hiện thực, những ví dụ như thế quả không hiếm.
Chẳng hạn, nhiều thanh thiếu niên ngưỡng mộ ca sĩ hoặc minh tinh màn
bạc nào đó, tuy chưa hề một lần tiếp xúc, thậm chí một lần gặp mặt, nhưng
vẫn xem họ như thần tưọng ấp ủ trong lòng. Một ví dụ khác, trong tình yêu,
nhiều khi bạn trẻ xem ngưòi yêu của mình là con ngưòi hoàn hảo, thậm chí

131 >