Page 31 - Quan Hệ Bang Giao Và Những Sứ Thần Tiêu Biểu

32 T ú MÍCỈÌ ỉ' ict ^ u m - ílíú nướí', t on ntỊirờí

Có thể tạm chia tách mối quan hệ Đại Việt - Chãmpa theo
hai phương thức cơ bản: một là, qua con đường ngoại giao
(triều cống, quy phụ...); hai là, qua con đường chiến tranh (các
hoạt động quân sự, cướp bóc, quấy nhiễu...). Đây là thời kỳ
bang giao giữa Đại Việt và Chămpa diễn ra sôi nổi nhất trên
nhiều phương diện. Sự thần phục của Chămpa chủ yếu diễn ra
thông qua hình thức triều cống sản vật địa phương. Mặc dù số
lượng các sản vật không nhiều nhưng nó đã trở thành biểu
tượng thần phục của nước nhỏ, yếm thế hơn một quốc gia
cường thịnh. Mặt khác, qua các hoạt động cống nạp của
Chămpa, để đáp lễ, Đại Việt cũng cử sứ thần sang để bày tỏ sự
giao hảo, úy lạo và cả phong vương cho các vua Chiêm Thành
(Chămpa) nữa. Cùng với những hoạt động ngoại giao có tính
chất nghi lễ nhà nước như vậy, các nhóm người Chăm (có thể
tướng lĩnh, thân vương, cư dân...) bị thất thế, sỢ nguy hại tới
bản thân và gia đình nên kéo nhau sang Đại Việt thần phục.
Xu hướng này cũng không chỉ diễn ra một chiều, mà đôi lúc
quan, quân, thân vương của Đại Việt bị thất sủng cũng chạy
sang Chămpa để nương náu.
Nhiều cứ liệu lịch sừ cho thấy rằng, con đường ngoại
giao giữa Đại Việt và Chămpa thời Lý - Trần khá phát triển.
Ngay sau khi triều Lý định đô ở Thăng Long, vào năm
1011, “mùa hạ, tháng 4, nước Chiêm Thành sang dâng sư
tử”"' được coi là sự triều cống đầu tiên. Cho đến năm 1225,
khi vương triều Lý kết thúc, đã xảy ra 20 lần triều cống liên
tiếp của Chàmpa xen lẫn sự phong vương của Đại Việt cho
vua Chiêm (Chăm). Sử chép vào năm 1198, “mùa thu, tháng
7... sứ Chiêm Thành sang cống và xin sách phong cho vua
nước ấy”; và, năm 1199, “mùa đông, tháng 10, vua (Lý Cao

‘' * Dạ/ l 'iệl sử ký toàn //?IA tập I. sđd. tr. 193.