Page 100 - Quan Hệ Bang Giao Và Những Sứ Thần Tiêu Biểu

c^uan /h’ ỊyuiHị ịịiao I'ti các sứ tỉiằĩt ticu Ịìicu... 101

chúng đều nhốn nháo sỢ hãi. “Từ ái Nam Quan trở về Bắc,
trai gái già tré bồng bế dắt díu nhau chạy trốn, suốt vài trăm
dặm, lặng ngắt không còn bóng người”"'. Thấy rõ chỗ yếu
cùa nhà Thanh, nhà Tây Sơn đã chú dộng mở mặt trận tấn
công ngoại giao nhằm chặn đứng âm mifu gây chiến “báo
thù” của nhà Thanh. Phát huy thắng lợi về mặt quân sự,
nhà Tây Sơn chú trương: liên tục tiến công kẻ địch về mặt
chính trị bằng vũ khí ngoại giao. Thay vua Quang Trung,
Ngô Thì Nhậm đã viết những văn thư bang giao với nhà
Thanh với lời lẽ khi thì cứng rắn (trong thái độ kiên quyết
bảo vệ độc lập của dân lộc), khi thì mềm dẻo (để giữ thể
diện cho nhà Thanh) nhằm mục đích giảng hoà, ngàn chặn
ngọn lửa binh đao. Trong Bang gtao hảo thoại, Ngô Thì
Nhậm khẳng định: Nam quốc “không lấn sang biên giới để
phải tội với thượng quốc. Sĩ Nghị vì cớ tài sức, muốn phù trì
người hèn yếu... Bởi thế gây nên việc binh đao rồi bị thảm
hại” và cảnh báo: “ôi! Đường đường Thiên triều so sự thua
được với tiểu di, tất muốn cùng độc binh vũ” để thoả lòng
tham. Đó là điều trái với đức hiếu sinh của thượng đế, chắc
thánh tâm cũng không nỡ thế. Nhưng “vạn nhất việc binh
cứ kéo dài mãi không thôi, thì đến chỗ ấy... không được lấy
nước nhỏ mà thờ nước lớn nữa”*’'.
Thứ hai là tư tưởng ngoại giao dựa trên cơ sở chính
nghĩa và sức mạnh quân sự. Sau chiến thắng quân Thanh,
trong bang giao với nhà Thanh, Ngô Thì Nhậm luôn luôn
chủ trương tiến công ngoại giao trên cơ sở khẳng định sự
nghiệp chính nghĩa của triều Tây Sơn và nền tảng thực lực
quân sự hùng mạnh của đất nước; “Nay quân đội cốt ở chỗ

' Nuô Cìia văn phái (2001). Hoàng Lê nhíỉi ihống chí. Sđd., lr.384.
' Niiô Thì Nhậm (2001). Tác phàm L .sđd. tr.3 10.