Page 105 - Quan Hệ Bang Giao Và Những Sứ Thần Tiêu Biểu

106 7 li ĩnh li ỉ ú’f iVíi/ii - i/iíl nưiịí', ( 0/1 niịười '

người đi sứ ngày xưa đều đã ihuộc lòng những câu trong
sách Luận ngữ: “Sứ ư tứ phương, bất nhục quân mệnh, khả
vi sĩ hỉ”. Nghĩa là: Kẻ sĩ đi sứ bốn phương, không làm nhục
mệnh vua, được như thế mới gọi là kẻ sĩ. “Sứ ư tứ phương,
bất năng chuyên đối, tuy đả diệc hề dĩ vi”. Nghĩa là: Đi sứ
bốn phương, tự mình không cỏ lài ứng đối, thì học nhiều
mà làm gì.
Đến đời Lê, các nhà ngoại giao hầu hết là những người
dã dỗ đại khoa, nhiều người là trạng nguyên, bảng nhãn,
thám hoa, có người là những nhà ngoại giao chiến lược như
Lý Thường Kiệt, Nguyền Trãi, Ngô Thì Nhậm với chủ
trương đường lối ngoại giao được thi hành trong vài ba chục
năm và có rất nhiều nhà ngoại giao đã thực hiện xuất sắc
nhiệm vụ của triều đình giao phó, đã “Đem chuông đi đấm
nước người”. Không làm nhục mệnh vua, giữ gìn được quốc
thể, bảo vộ được lợi ích dân tộc, đòi hòi sứ thần phải tinh
thông địa lý, lịch sử, văn hoá nước mình, nước người, tài
năng mẫn tiệp, ứng đối nhanh trí, thông minh, lịch làm.
Lịch sử còn ghi lại lý lẽ đấu tranh cùa trạng nguyên Lê Văn
Thịnh, tài ứng đối của trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi với
quan lại triều Nguyên trong bao nhiêu việc đến mức độ lưu
truyền trong nước là ông dưỢc phong “Lường quốc trạng
nguyên”, tài biện luận của Nguyễn Trung Ngạn, Phùng
Khàc Khoan, Nguyễn Đăng Đạo, Nguyễn Công Hãng, Hồ
Phi Tích, Nguyền Công Nhuận trong việc đòi đất bị lấn
chiếm ở vùng biên giới. Lê Quý Đôn đi sứ đã làm cho các
quan nhà Thanh phải hết lời khen ngợi, kính phục mà nói
ràng nhân lài nước Nam như Lê tiên sinh thì ngay cả Trung
Hoa cũng chỉ có đến 1, 2 người. Không những thế, với học
vấn uyên bác, lịch lãm Lê Quý Đôn còn làm cho cả sứ thần
các nước láng giềng như Lưu cầu, Triều Tiên phải kính