Page 180 - Những Trạng Nguyên Đặc Biệt Trong Lịch Sử Việt Nam

... trong lick sứ V iit ĩỉa m 181

Nhận xét về Nguyễn Bỉnh Khiêm, nhà sử học Phan
Huy Chú đã viết trong bộ sách lớn Lịch triều hiến
chương loại chí: “Một bậc kỳ tài, hiền danh muôn
thuở”. La Sơn Phu tử Nguyễn Thiếp khi về thăm đền
thờ Nguyễn Bỉnh Khiêm, có bài thơ Quá Trình Tuyền
mục tự (Qua thăm đền cũ Trình Tuyền) đã xem Trình
Tuyền là người có tài “Huyền cơ tham tạo hóa” (nắm
đưỢc huyền vỉ của tạo hóa). Tiến sĩ thời nhà Hậu Lê Vũ
Khâm Lân đã làm bia ở đền Trạng Trình và nói rằng
danh tiếng Trạng Trình “như núi Thái Sơn, sao Bắc
Đẩu / nghìn năm sau như vẫn một ngày/. Đạo Cao
Đài đã suy tôn ông là một trong ba vị Thánh cùng với
Tôn Trung Sơn và Victor Hugo.
Trạng nguyên, Lại bộ Thượng thư Giáp Hải đời
Mạc đả viết thơ ca ngợi tài lý học của Nguyễn Bỉnh
Khiêm và tên tuổi của ông trong giới Nho gia đương
thời cũng như công lao của ông đối với triều Mạc,
trong đó có những câu sau: “Chu Liêm Khê hậu hữu Y
Xuyên, Lý học ưu kim hữu chính truyền”; “Danh quán
nho khoa lôi chấn địa, Lực phù nhật cốc trụ kình
thiên”; "Tứ triều huân nghiệp nhân trung kiệt, Cửu
lão quang nghi thế thượng tiên” (dịch nghĩa: “Sau
Liêm Khê lại có Y Xuyên, Lý học ngày nay bậc chính
truyền”: “Long bảng đứng đầu tên sấm dậy, Chống trời
cột vững sức cường kiên”: “Bốn triều nghiệp lớn tay
anh kiệt, Chín lão dung nghi dáng khách tiên”).
Bài văn tế “Môn sinh tế Tuyết Giang phu tử văn”
đọc trước linh cữu Nguyễn Bỉnh Khiêm mùa đông năm
1585 do Tiến sĩ Đinh Thì Trung (Đinh Thời Trung)
thay mặt các đồng môn soạn ra để tế viếng người thầy