Page 93 - Những Nhà Bác Học Nổi Tiếng Trong Lich Sử Việt Nam

Những nhả bác học nổi tiếng trong lịch sứ Việt Nam 95

Sự nhất quán sâu sắc trong suốt cuộc đời của một trí
thức chân chính luôn đặt mình trong dòng chảy chung
của lịch sử dân tộc với những biến cố, thử thách của
chính bản thân mình.
Con đường diễn biến tií tưởng của Đào Duy Anh
khởi nguồn từ hoài bão của một thanh niên yêu míớc,
hăng hái tìm con đường cách mạng đúng đắn cho mình
và cho dân tộc. Ngay từ khi ngồi trên ghế nhà trường,
chềưig thanh niên trẻ đó đã “rất hâm mộ cách mạng
Pháp với lời Tuyên ngôn nhân quyền” nhưng cũng căm
thìi sâu sắc đối với chế độ thực dân Pháp và lòng khát
khao tự do bình đẳng. Trong nhận thức của Đào Duy
Anh lúc đó: muốn có tự do bình đẳng thực sự thì phải
có độc lập dân tộc chứ không phải chờ người Pháp ban
ơn cho, muốn có độc lập dân tộc thì phải theo con
đường mà các bậc tiền bối như Phan Bội Châu, Phan
Chu Trinh đã vạch ra. Con đường đó còn dài, có thể sử
dụng nhiều phương tiện nhưng phải nhằm đến kết quả
cuối cùng là “mở mang dân trí và bồi đắp dân quyền”.
Cách nhìn đó thể hiện một nhãn quan chính trị sắc sảo,
tliông minh của một thanh niên mới ngoài hai mươi
tuổi. Ông gia nhập Tân Việt cách mạng đảng, một tổ
chức cách mạng của những trí thức yêu nước Việt Nam
và trở thành người lãnh đạo chủ chốt của tổ chức này.
Hoạt động của Đào Duy Anh và những đồng chí của ông
trong Tân Việt cách mạng đảng đã để lại dấu ấn quan
trọng trong lịch sử cách mạng Việt Nam. Nhiều thành
viên của Tân Việt cách mạng đảng sau này trở thành
những người cộng sản nổi tiếng như Võ Nguyên Giáp,
Phan Đăng Lưu, Nguyễn Chí Diểu, Đặng Thai Mai... Đào