Page 86 - Những Nhà Bác Học Nổi Tiếng Trong Lich Sử Việt Nam

88 Tỉi sách 'Việt Nam - đất nước, con người'

Trường Quốc học Huế. Đào Duy Anh đả chọn nghề nhà
giáo thanh cao ra dạy Trường Tiểu học Đồng Hới (Quảng
Bình) chứ không chịu làm công chức cho chính quyền
thực dân Pháp. Thời gian đó, phong trào yêu nước sục
sôi với tiếng bom Sa Diện của Phạm Hồng Thái (1924),
đòi “ân xá” cho Phan Bội Châu (1925) vẻi để tang Phan
Chu Trinh (1926) dã cuốn hút tâm trí người trí thức trẻ
Đào Duy Anh.
Sau buổi tiếp xúc với chí sĩ Phan Bội Châu tại Đồng
Hới, Đào Duy Anh đã từ chííc giáo học để "thoát chốn ao
tù”, dấn tliân vào hoạt động chính trị văn hoá “tìm nơi
trời cao biển rộng” đổ có điều kiện “mở mang tri thxíc”.
Năm 1926, khi bắt đầu viết báo cliữ Pháp và thấy những
bài viết của mình nói về thời sự trong nước đều được
đăng tải trên tờ báo Echo Annamite ciìa Nguyễn Phan
Long ở Sài Gòn, Đào Duy Anh hào hííng làm báo. ồng
đã gặp cụ Huỳnh Thúc Kháng - Viện triíởng Viện Dân
biểu Trung Kỳ tại Touranc (Dà Nẳng) và cùng cụ sáng
lập Báo Tiếng Dàn do cụ Huỳnh làm Chủ nhiệm kiêm
chủ bút, Đào Duy Anh làm trỢ bút. Đồng thời ông tham
gia tổ chức yêu nước Tân Việt và trở thành Tổng Bí thư
của Đảng này khi mới 24 tuổi.

Đào Duy Anh còn sáng lập Quan Hải tùng thư vối
sự cộng tác của nhiều trí thức yêu nước như: Võ Liêm
Sơn, Trần Đình Nam, Phan Đăng Lưu... để xuất bản
những sách phổ cập về tu' tiíởng khoa học. tư tưởng duy
vật lịch sử nhằm mở mang dân trí, ngầm truyền bá tinh
thần yêu nước. Đào Duy Anh đã dịch nhiều đầu sách để
góp phần đấu tranh chính trị và văn hóa lúc bấy giờ. Với
bút danh Vệ Thạch, Đào Duy Anh tự ví mình như con