Page 79 - Những Nhà Bác Học Nổi Tiếng Trong Lich Sử Việt Nam

Nhùng nhà bác học nồi tiếng trong lịch sứ Việt Nam 8 1

tìm cách thu hồi lại sáu tỉnh đã bị chiếm (xcm Lục lợi từ
và các tờ bầm cuối năm 1866 đến thán^ 2-1871).

- v ề mặt quán sự, Nguyễn Triíờng Tộ tuy là một
người “chủ hoà”, nliưng không có tu' tưởng “chủ hàng”
hoặc hoà bình vô nguyên tắc. Năm 1867, ông khuvên
triều đình “ra sức cải tu võ bị”, đề phòng quân Pháp từ
Nam Kỳ đánh lan ra cả míớc. ông là ngiíờí đầu tiên nêu
lên một chính sách quân sự có hệ thống như: trọng võ
ngang trọng văn, quý trọng người lính, ưu đãi sĩ quan,
biên soạn lý luận binh pháp, đào tạo cán bộ chỉ huy. tạo
dựng một quốc thể về mặt binh bị, chuẩn bị điều kiện
tác chiến trong thành phố, tìm cách dùng người trong
vùng địch chiếm, v.v...
Ngoài những bản điều ừần và luận văn tạo nên một
công trình trí tuệ vĩ đại vô giá, Nguyễn Triíờng Tộ còn để
lại một số hoạt động thực tiễn xuất sắc như: Năm 1862 -
1863, ông thiết kế xây dựng toà nhà nguyện của dòng tu
nữ ở Sài Gòn. Năm 1864 - 1866, ông thiết kế xây dựng
bốn ngôi nhà trong giáo khu Xã Đoài. Mấy công trình
này của ông thuộc về những công trình kiến trúc đầu
tiên theo kiểu châu Âu ở Việt Nam giữa thế kỷ XIX. Củng
giữa những năm 60 thế kỷ XIX, khỉ hoạt động ở quê
nhà, ông đã giúp Tổng đốc Ngliệ An Hoàng Tá Viêm đào
Kênh Sắt, một công trình xưa kia Cao Biền rồi Hồ Quý
Ly dự định làm mà không làm nổi. Ngoài ra, ông còn
vận động dân chúng ở Xuân Mỹ, quê hương bên nhà vỢ
ông, cùng nhau dời làng từ trong núi rừng đầy lam
chướng ra nơi thoáng đãng, thuận lợi canh tác.
Trí tuệ lỗi lạc của Nguyễn Trường Tộ đã vượt hẳn lên
trên tầm thời đại giữa thế kỷ XIX ở Việt Nam. Vua Tự Đức