Page 52 - Những Nhà Bác Học Nổi Tiếng Trong Lich Sử Việt Nam

54 7« sách 'ViỀt Nam dất nước con ngưòí’

là nhà lluí tịch hàng đần bên cạnh rất nhiều díUih xiíng
khác với sự ngiíỡng mộ và tôn vinh đến tuyệt đỉnli như nhà
bác học. nhà lý luận văn học đầu tiên, nhà sử học, nhà
bách khoa thu', uhà ciịa lý, uhà ugôu Iigữ, uhà uôug học.
Iilià Uiơ, uhà Iigoại giao, uhà giáo... Có diểm thú vỊ, dù
đứng ở dauh xưng uào tliì sự gắu kết của ôug với thư tịch
cũug vẫu la điển hình nhất và thíuih công nhất.
Các nhà Nho hoặc tác gia khác trong lịch sử văn hóa
Việt Nmu Uutờng nghiêng về một lĩnh VI.ÍC, hoặc biên khảo.
trư'ớc Umật. hoặc sưu tầm, hfu trữ, ugliiềii ugẫm sách vở
mà ít có ugiíời Iiào uhư Lê Quý Đôu vìía uổi tiếiig về trước
tlmật, vìía uổi tiếug về sưu tmu, biêu khoảu, tổ chức sử
dụug sách vở. Troug sự hiểu biết cỉia dàn gian. Lê Quý
Đôn điíỢc coi là biểu tượug của sự ham ữiích đọc sách,
chịu khó học tập. Có thể diểm qua hoạt dộng của Ôug trên
tất cả các khía cạnh của một nhà duí tịch.
1. Lê Quý Đôu là uhà khảo cứu, biêu soạn sách vở
uổi tiếng, là ugư'ời có số lượiig tác phẩm Iiliiền nhất đóng
góp vào uền thư' tịch nước nhà. Trong thời kỳ Nho học ỏ'
Việt Nam thịnh hành, các nhà Nho thường đề cao việc
viết sách, bởi vì viết sách và phổ biến các kiến thức để
giáo hóa cho đời là một trong “ba diều bất hủ" của nhà
Nho, là một tín diều của “kc sĩ”, là bổn phận của người
“quân tử”, lớp Iigitòi có trọng trách “lãnh đạo xã hội”.
Chính vì vậy, trong quan niệm sống của mình. Lê Quý
Đôn cho rằng “Văn chương là gốc lớn của sự lập thân, là
việc lớn của sự kinh thế”. Vì cpian niệm như thế, hầu hết
các nhà Nho Việt Nam đều cố gắng có tác phẩm để lại
cho đời. Nhìn vào số híỢng tác phẩm cho tìiấy tầm vóc
của nhà Nho, tầm vóc văn hóa của thời đại.