Page 56 - Những Nhà Bác Học Nổi Tiếng Trong Lich Sử Việt Nam

5 8 7u sách "Việt Nam - dất nuớc, con nguùí'

làni tăng Ihêm tinh thần trí lực. có thể nào cho là ntờni
rà nià bỏ không đọc đn'Ợc chăng”, ông cho rằng; “Sách
vở ván cluíơng của cổ nhân không phải một loại, xem
vào đấy có thể giúp tâm trí, gợi tính tình”, óng khuyên
mọi ngitời và chính bản thân rằng hãy đọc sách vở của
cổ nhàn, rồi hãy ra làm quan.

Ông dã gắn cả cuộc dời mình với sách vở. Quý sách,
ham đọc, ham viết sách là nét tiêu biểu, là hình ảnh về
Lê Quý Đôn. Người cũng thời cùa ông là Tiến sĩ Trần
Danh Lâm (1705-1777) viết: “Lê Quế Đường, người Diên
Hà, không sách gì không dọc, khong việc gì không suy
xét dến cùng. Ngày thường ngẫm nghĩ được điều gì đều
viết ngay thành sách. Sách dầy bàn, đầy tủ, kể ra không
xiết". Còn học trò của ông, Hoàng giáp Bùi Huy Bích,
trong Bài văn tế kho thọ tấng kể rằng; ông “Không ở đâu
là không nghiên cứu cổ kim. bôn trái đồ thư, bên phải
điển tịch, thi thư trĩu giá, sách vở dầy nhà”.

Dổ viết chíỢc hàng "trăm thicn sách”, Lê Quý Đôn đã
phải đọc hàng nghìn thiên sách, hcUig vạn trang sách cổ
kim. Ông đọc sách của Việt Nam, đọc sách Trung Hoa,
dọc cả sách Tây phương mà ông có điíỢc khi đó. Đọc
nhiều, hiểu nhiều, viết nhiều nên trong dân gian mới
truyền tụng lời ca ngợi; “Thiên hạ vô tri vấn Bảng Đôn”.
Trong sách Học thuật và tư tưởng của Lê Quỷ Đôn, tác
giả Lâin Nguyệt Huệ, trong bài Lê Quý Đôn và Tây học
viết: "Lè Quý Đôn nổi tiếng với số lượng tác phẩm phong
phú, là ngvíời có tầm nhìn quốc tế, đồng thời có vị trí
quan trọng trong lịch sử tư tưởng Nho học Việt Nam...”
Òng khá cởi mở với Tây học. Trong thời gian đi sứ, ông
đọc nhiều tác phẩm cỉia các giáo sĩ truyền giáo ở Trung