Page 362 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

sự tuàn thủ trình tự thời gian của sự kiện mà không tỉnh lược. Sự điềm tĩnh được
thể hiện qua cách kể rải đều sự kiện vói kiểu câu nhiều mệnh đề. Ngay cả khi
xung đột lên đến đỉnh điểm thì sự kiện ấy vẫn được giữ nguyên nhịp điệu, cấu trúc
như khi kể về các sự kiện khác.

Giọng điệu điềm tĩnh còn được tạo dựng dựa trên lối kể chuyện nửa như đưa
ra các sự kiện, nửa như chiêm nghiệm tự nói với mình: “Mà đâu phải chỉ có trường
học! Cả thành phố nữa ấy! Các bà các cô tối thứ bảy không dám tổ chức diễn kịch
tại nhà nữa, sợ rằng nhỡ hắn biết thì lại phiền”. Cách kể này đã tạo nên kiểu lời nói
hướng nội. Nhờ vậy mà vàn bản của Sê-khốp bao giờ cũng thấm đẫm chất triết lí.
Giọng điệu điềm tĩnh còn được tạo nên bởi không gian, thòi gian truyện. Câu
chuyện được diễn ra tại một nhà kho yên tĩnh, lúc ấy đêm đã khuya, trăng đã lên
cao. Bu-rơ-kin kể xong thì đã nửa đêm. Thời điểm này tạo nên sự lắng đọng, suy
tưchovănbản. /
Giọng điệu hài hước-mỉa mai cũng là nét đặc thù trong cách kể của Sê-khốp.
Giọng điệu này toát lên từ cái nhìn nhân đạo, lạc quan của nhà văn về c u ^ đời.
Tính chất mỉa mai trong lời văn của Sê-khốp khống bao giờ quá nặng nề. Nó thiên
sang phần hài hước-giễu cợt. Điều đó chứng tò Sê-khốp rất ưii ái con người, cuộc
đời. ông phê phán nhẹ nhàng những thói hư, tật xấu, cốt để họ ý thức rõ để từ bỏ
chúng. Với Bê-li-cốp cũng vậy. Hành động thu mình trong bao của hắn là thực sự
quái gở. Người đọc chỉ cẩn theo dõi đoạn miốu tả sau là đâ bật cười: “ô hắn để
trong bao, chiếc đồng hồ quả quýt cũng để trong bao bằng da hươu; và khi rút
chiếc dao nhỏ để gọt bút chì thì chiếc dao ấy cũng đặt trong bao”. Biện pháp gây
cười ở đây được đặt trên sự trùng điệp và tăng cấp. Từ vật dụng nhổ nhất cho tối
mọi hành vi, tư duy,... Bê-licốp ĩúc nào cũng ở trong bao.
Tiếng cười của Sê-khốp trong văn bản là dạng tiếng cười đa cực. Có lúc đấy là
tiếng cười trào phúng, có lúc là tiếng cười mỉa mai, nhưng dẫu ỏ sắc độ nào thì
tiếng cười của Sê-khốp cũng vẫn hàm chứa trong đó sự chua xót. Đây chính là yếu
tố quan trọng để tạo nên chất nhân văn trong sáng tạo nghệ thuật của ông: “Bây
giờ, khi nằm trong quan tài, vẻ mặt hắn trông hiền lành, dễ chịu, thậm chí còn có
vẻ tươi tỉnh nữa. Cứ hệt như hắn mừng rằng, cuối cùng hắn đã được chui vào trong
cái bao mà từ đó không bao giờ hắn phải thoát ra nữa. Phải rồi, thế là hắn đã đạt
được mục đích cuộc đờr.
4. Tính cách Bê-li-cếp

a. B ê-li-cốp - ngưòí trong bao
Đặc điểm này tương ứng với đoạn một của bố cục văn bản. Đoạn này, nhà
văn tập trung lột tả các biểu hiện trong bao của Bê-li-cốp. Ta có thể lập bảng khảo
sát sau:

361