Page 351 - Ngữ Văn Ôn Thi Tốt Nghiệp

người tình như tôi đã yêu em” thì vẫn ngầm nghĩa em không tìm được ai yêu em
bằng tôi, điều này đồng nghĩa với sự tỏ bày: chỉ có tôi là người yêu em sâu nặng
nhất. Vậy thì hà cớ gì mà em không yêu tôi?

Thoạt đọc, bài thơ toát lên âm hưởng cam chịu, thủ phận bên lề, nhưng ngẫm
kĩ, đây là lối tỏ tình hiệu quả nhất. Chính cái cách nhún mình xuống ấy lại chính là
cách đề cao mình nhất. Tình yêu của thi nhân dành cho nữ hoàng của lòng mình
quả thật độc đáo vô cùng. Bằng cách tự hạ mình trước bóng hồng kiêu sa kia, thi
nhân gợi cho người đọc ý nghĩ, nếu không yêu chàng trai với tấm chân tình ấy, thì
người đẹp kia quả thật chẳng khôn tí nào? Pu-skin quả thật đáo để.
Ay thế mà, trong đòi thực, Pu-skin đã đành phải ôm mối hận tình. Giai nhân
kiêu sa khước từ trái tim thổn thức vì tình kia. Ấy cũng là lẽ thường tình của cuộc đời.

Phải chăng người ấy chưa phải là “cái xương sườn” của Pu-skin hoặc chưa phải là
một nửa của đời thi sĩ? Dẫu sao thì nhờ cuộc tình không thành ấy, thi nhân đã để lại
cho đời một áng thơ tình kì diệu diễn tả tâm trạng của người không được yêu nhưng
vẫn tràn đầy cảm hứng yêu.

Sự thay thế - tương phản

Bên cạnh việc thay đổi các sắc thái, cung bậc tình yêu, bài thơ có sự thay đổi
“điểm nhìn” dẫn đến giọng điệu thơ cũng có sự đổi thay;
Hai câu đầu; nhà thơ “đọc” tâm trạng mình.

Hai câu 3, 4: nhà thơ hướng cái nhìn sang “em”, “đọc” cảm xúc của “em”.
Ba câu 5, 6, 7: nhà thơ lại bộc bạch lòng mình.

Như thế, lời thơ dẫu chỉ là của một người nhưng nhờ cách di chuyển điểm nhìn
này nên luôn có sự hiện diện của người thứ hai (em). Câu thơ cuối lại gợi sự hiện
diện của “người thứ ba”. Kẻ ấy là “cái cứ’ để làm nổi bật tình cảm của “tôi” . Cách
làm này của Pu-skin thật lợi hại. Nếu chỉ là chuyện tình cảm của ‘1ôi” không thì
“em” đâu nhận ra độ chân thành và sâu nặng, phải có “người thứ ba”, kẻ giả định
đứng vào vị trí tình cảm của ‘1ôi”, thì “em” mới thấu được mọi nhẽ. Pu-skin quả
thiên tài khi có cách bộc bạch tình yêu theo kiểu thay thế - tương phản ngầm này.
Bằng lời thơ thủ thỉ, tâm tình, pha chút trách móc hóm hỉnh của một người “vai
trên” nhưng vờ đóng vai kẻ dưới, Pu-skin đã khắc hoạ thành công một trái tim yêu
vĩnh hằng, yêu đến mức ngậm ngùi cả tấm chân tình. Bằng cách ấy, bài thơ là lòi
tỏ tình bất hủ của mọi thời.

LỂ H U Y BẮC

350