Page 40 - Một Số Phong Tục Tập Quán

của chế độ mẫu hệ. Người Jrai lý giải rằng, ngày
xưa, các bà mẹ sinh ra con ở chỗ nào thì gọi đứa trẻ
bằng cái tên chỗ đó. Đứa trẻ sinh ra ở chỗ đất bỏ
hoang đặt là Ksor, đứa trẻ sinh ra dưới gốic cây
mãng cầu xiêm đặt là Rơ mah, sinh ở chỗ đất bằng
đặt là Nay... về sau, có nhiều đứa trẻ sinh cùng
một nơi để phân biệt, thì cái tên định trước như đã
nói ở trên biến thành họ và thêm vào đó một tiếng
mới (trong ngôn ngữ gọi là định ngữ) và tiếng mới
này thành tên riêng. Trong thứ tự sắp xếp, họ
đứng trước, tên đứng sau. Ngày nay, có những gia
đình muốh con cháu nhớ họ cha thì lấy họ cha làm
tên lót, hoặc thêm vào tên đứa trẻ chữ cái đầu của

họ cha. Bằng chứng là, tôi có người bạn họ Ksor, vỢ
anh họ Rahlan. Hai vỢ chồng anh sinh được 2 cháu
trai đặt tên là Rahỉan Koya và Rahlan Kopami.
Kiểu đặt tên như thế cho thấy ý thức về chê độ
phụ quyền đã bắt đầu xuất hiện trong tâm thức
người Jrai. Tên của đứa trẻ còn được gắn vói địa
danh quê hương. Người ta lấy chữ cái đầu địa
danh (ví dụ: A Yun Pa lấy chữ A, Kon Tum lấy
chữ K...) rồi gắn với các âm và vần khác tạo thành
tên. Những cái tên này chỉ nghe cha mẹ đứa trẻ
giải thích thì mới hiểu. Có thể thấy điều này
trong trang phục truyền thông của người phụ nữ
Jrai. Áo phụ nữ Jrai bao giò cũng là áo dài tay,
không hở vai như áo phụ nữ Ba-na. Người Jrai
cũng có quan niệm tên đẹp tên xấu. Xấu đẹp ấy
không có nghĩa từ vựng mà căn cứ vào âm thanh
phát ra có gọn gàng và trong trẻo hay không.
Người Jrai có tục cấm kết hôn giữa những
người cùng dòng họ. Họ còn lưu truyền câu tục

39