Page 147 - Một Số Phong Tục Tập Quán

tiếng. Chiêng núm thì giữa lòng chiêng dâng đầy
như bầu sữa mẹ. Chiêng bằng thì dù to nhỏ khác
nhau nhưng mặt chiêng đều phang phiu. Chiêng cổ
thì đơn âm, mỗi chiêng chỉ ứng vói một nốt nhạc.
Ngày nay còn có loại chiêng đa âm ứng với nhiều
nốt. Với loại chiêng A-rap, muốn tấu lên bản nhạc
phải có một giàn chiêng gồm: 2 chiếc chiêng núm
lón (còn gọi là cồng) để giữ tiếng bát; 2 hoặc 3
chiêng núm nhỏ hơn để giữ nhịp; 5 chiêng bằng lớn
gọi là chiêng cái, ứng với 5 nốt trầm; 5 chiêng bằng
nhỏ hơn gọi là chiêng con ứng với 5 nốt cao dùng để
hòa âm. Di chuyển chiêng từ nơi này đến nơi khác
phải rất nhẹ tay. Chỉ một sự va đập nhẹ cũng làm
chiêng méo tiếng, lệch chuẩn.
Chiêng làm bằng đồng nhưng không hẳn là
đồng nguyên chất mà có pha thêm một vài kim loại
khác. Tỷ lệ pha khác nhau sẽ tạo cho chiêng có
nhiều màu sắc. Tỷ lệ đồng nhiều hơn thì chiêng
ánh lên sắc vàng. Khi ánh Mặt Tròi, ánh lửa chiếu
vào, mặt chiêng lấp lóa như tự mình tỏa sáng. Mặt
chiêng không nhẵn mà còn hằn nguyên nếp búa
chế tác. Những nếp này dù làm thủ công nhưng rất
đều nhau, tạo nên đường tròn đồng tâm. Chiêng
mới nhập làng hay dùng đã lâu ngày phải chỉnh lại
âm thanh cho đúng. Người chỉnh chiêng đúng là
nghệ nhân tài ba. Họ dùng một chiếc búa nhỏ gõ
vào nếp búa cũ sao cho tiếng chiêng khi đánh lên
đúng vối nốt nhạc mà nó phải đảm nhiệm. Cái tai
của người chỉnh chiêng thật tuyệt vời, nếu kiểm

146