Page 99 - Lý Thường Kiệt
P. 99

LÝ THƯỜNG KIỆT


              Thơ vịnh sông Thương của Nhan Nhữ Tu, sứ Thanh làm năm Tân Tỵ (1761) cùng có
           câu: "Nhị hoa nở rực đỏ như son" (K iến   vă n   tiểu   lụ c của Lê Quý Đôn). Chắc rằng từ xưa, ở
           bờ sông Thương có  nhiều hoa đào,  cho  nên  đã  gọi  tên  sông  là  Đào  Hoa.  Sử  ta  đời  Lý
           chép tên sông Nam Bình (IV/ cth 6). 1.
              ^ Đời  Minh, các đường từ Trung Quốc vào  nước  ta  còn  được ghi  một  cách  rõ  ràng.
           Đại  loại cũng có  bốn  đường  nói  trong  LNĐĐ,  nhưng  còn  thêm  đường  qua  Lộc  Bình,
           đường qua Tuyên Quang, đường theo sông Thao. Các đường ấy có thể chia ra ba loại: từ
            Quảng Tây, từ Quảng Đông, và từ Vân Nam.
              A. Từ QUẢNG TÂY có ba lối, đều đi đến phía bắc sông Thị cầu:
              a. Từ B Ă N G   T Ư Ờ N G  khởi hành qua cửa Nam Quan, 1 ngày đến trạm P ha  L ũ y (Đồng
           Đăng); qua châu Văn Uyên và phía bắc châu Thoát Lang, 1 ngày đến L ạ n g  S ơn   Vệ; 1 ngày
            đến hẻm ở phía bắc ô n  Châu (đèo Kháo Mẹ và Kháo Con, tức là ải Quyết Lý); nửa ngày
            đến Q u ỷ  M ô n   qu an (bầu Chi Lăng, tức là ải Giáp Khấu); 1 ngày đến thôn T ân   Lệ (Tiên Lệ)
            ở phía nam ô n  Châu; 1 ngày đến huyện Bảo  Lộc; nửa ngày đến sông X ư ơ n g   G ia n g (sông
           Thương); 1 ngày đến bắc ngạn sông T hị c ầ u  (sông cầu). Cộng 7 ngày.
              b. Từ  T ư  M I N H  khởi hành qua núi  M a   T hiên  1  ngày đến châu Tư Lăng; qua ải  B iện
            C ư ờ n g châu  Lộc  Bình (có  thể đi về tây đến Lạng Sơn), 1  ngày đến sông X a   L ý (sông Lục
            Nam);  1 ngày rưỡi đến châu A n   Bạc (An Châu);  1 ngày rưỡi đến động H ao  Q u â n ;  1  ngày
            đến huyện P h ư ợ n g  N h ãn ; 1 ngày đến huyện Bảo  Lộc; qua đò X ư ơ n g  G ia n g 1 ngày đến phủ
            L ạn g G ian g; 1 ngày đến bắc ngạn sông T hị cầu. Cộng 9 ngày.
              c. Từ L O N G   C H Â U  khởi hành 1 ngày đến ải B ình  N h i; 1 ngày đến châu  T h ấ t  N g u y ê n ;  2
            ngày qua xã Bình  G ia. Từ đây có thể đi hai ngả:
              - Đến châu  V ăn  Lan  (Văn Quan);  theo đường núi phía bắc châu  H ữ u   L ũ n g ,  ra đồng
            bằng cách  Quỷ Môn quan  40  dặm,  1  ngày  đến  thượng  lưu  sông  T h ư ơ n g ,  qua  sông rồi
            theo  nam ngạn  đến đồng bằng huyện  Y ên   Thế; nửa  ngày đến huyện  Y ên   D ũ n g ,  1  ngày
            đến giữa huyện Y ên   V iệt, ở bắc ngạn sông T hị c ầ u .
              - Đến phía tây xã  Bình  G ia, 1  ngày rưỡi đến đường núi châu  V ũ   N h ai;  2 ngày đến đất
            bằng huyện  T ư   N ô n g , 1 ngày rưỡi đến phía bắc huyện  Y ên   V iệ t, và bắc ngạn thượng lưu
            sông T hị C ầu.
              Cả bốn đường trên đều đến Thị cầu. Từ đó đi  G iao  C hâu  (Thăng Long)  mất 1  ngày,
            phải qua phủ T ừ  Sơn, huyện Đ ò n g  N g ạ n , huyện G ia  L âm , sông P h ú   L ư ơ n g (muốn nói sông
            Nhị Hà).
               B. Từ VÂN NAM có hai lối, một lối dọc sông Lô, một lối dọc sông Thao.
               a.   Từ  M Ô N G   T ự  qua  thác  Liên  Hoa,  Thạch  Lung  quan,  động  Trình  Lan  đến  hữu
            ngạn nguồn sông Thao, 4 ngày đến châu  T h ủ y   Vĩ; 8 ngày đến châu  V ăn  Bàn; 5 ngày đến
            huyện T rấn  Y ên; 5 ngày đến huyện H ạ  H oa; 3 ngày đến huyện T hanh  Ba; 3 ngày đến phủ
            L âm   Thao; 3 ngày đến huyện Sơn  Vi;  2 ngày đến phủ H ư n g  H óa, 1 ngày đến ngã ba miếu
            Bạch  H ạc; 4 ngày đến huyện Bạch Hạc, qua sông và đến Giao Châu.


                                              106
   94   95   96   97   98   99   100   101   102   103   104