Page 240 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

được bổ thay Bản. Ngày 16 tháng 8, vua Tống nói: "Cứ theo báo cáo, thì việc
Giao Chỉ bàn cương chí xem đã có cơ xong. Thì Trung am hiểu man di ở
phương ấy. Không nên để Thì Trung xử việc biên cương dưới quyền Hùng
Bản. Vả Bản đã có lệnh đổi; sợ không có trách nhiệm nên không chịu làm

việc ấy. Vậy giục Thì Trung thôi đừng đợi bàn giao, lấy ngựa trạm mà đi
chóng tới nhậm sở" (TB 348/6b).
Hội nghị Vĩnh Bình lần thứ hai này ra sao? Hai bên thỏa thuận những
điều gì? Các sử ta nói rất đơn sơ. Sách TT chi chép vẻn vẹn rằng: "Định biên
giới. Tống lấy sáu huyện, ba động trả ta". Sách ấy lại dẫn câu thơ người
Tống cười triều đinh tham voi Giao Chỉ, mất vàng Quảng Nguyên vào
đây*'°\ Tống sử chép rõ hơn, nhưng cũng rất vắn tắt. Nay góp lặt những
việc tản mát trong TB, ta có thể kể lại việc ấy khá tường tận như sau:

Mục đích cuộc hội nghị là bàn cương giới thuộc hai đất Vật Dương và Vật
Ác, hoặc theo Tống là bàn cương giới hai châu Quy Hóa và Thuận An (TS và
TB 349/6a). Bên Tống, Thành Trạc đứng đầu phái bộ; có lẽ vẫn có viên coi lò
vàng Đặng Khuyết giúp. Bên Lý, ngoài chánh sứ Lê Văn Thịnh còn có Nguyễn
Bồi (TB 349/8a), có lẽ là người đã đi cùng Lương Dụng Luật tói Biện Kinh sáu
năm về trước. Hội nghị họp trong tháng 7 năm ấy (G. Ty 1084).
Văn Thịnh biện rõ rằng hai châu Quy Hóa và Thuận An nguyên là đất
Vật Dương và Vật Ác của nước ta, đã bị các tù trưởng lấy trộm đem nộp
Tống. Một phái viên Tống nói: "Những đất mà quân nhà vua đã đánh lấy,
thì đáng trả cho Giao Chỉ. Còn những đất, mà các người coi giữ, lại mang
nộp để theo ta, thì khó mà trả lại".
Văn Thịnh trả lời: "Đất thì có chủ. Các viên coi giữ mang nộp và trốn đi, thì

đất ấy thành vật ăn trộm của chủ. Sự chủ giao cho mà tự lấy trộm đã không tha thứ
được, mà trộm của hay tàng trữ thì pháp luật củng không cho phép. Huống chi nay,
chúng lại mang đất trộm dâng, để làm nhơ bẩn sổ sách nhà vua!" (TB 349/7b).
Câu trả lời ấy chắc đã làm mếch lòng người Tống. Nhưng sau này, vua
Tống từng khen Văn Thịnh biết khiêm tốn. Có lẽ Thành Trạc không dám
thuật lại câu trên chăng. Sách TB chép câu ấy, chỉ nói rằng có kẻ nói như

250