Page 199 - Lý Thường Kiệt

KHÁNG TỐNG-oòl ĐẤT

Chắc rằng Khúc Trân đã đi đường Bình Gia, Vạn Nhai theo dọc phía tây
dãy núi Đâu Đỉnh, để vào tỉnh Thái Nguyên ngày nay.
Các đạo quân Tống đã lần lượt theo con đường từ bắc tiến xuống nam,
mà dồn vào trước cái hào sâu thiên nhiên, là con sông cầu. Các quân ấy
đóng trên bờ, từ khoảng tỉnh lỵ Thái Nguyên đến vùng trước Thị cầu.

Sách Tống hội yếu chép: "Ngày 21 tháng Chạp, quân Quách Quỳ tới
sông Phú Lương" (Q. Ma, DL 18-1-1077; THY và TB 279/21b).
Quân Lý bắt đầu một trận phòng thủ vĩ đại.
2. Tiền phong qua sông: trận Như Nguyệt

Thế là sau khi vượt gần vạn dặm, quân Tống đã đến trước trung thổ
nước ta. Qua được sông Như Nguyệt này, thì Tống chắc khuynh đảo được
lăng tẩm họ Lý và cơ đồ Đại Việt.
Quách Quỳ sửa soạn qua sông.
Từ bờ sông Như Nguyệt đến Thăng Long, đường gần nhất và không bị trở
ngại nhiều, là đường đi từ làng Như Nguyệt ở cửa sông Cà Lồ chảy vào sông
Cầu, tới bờ sông Nhị phía tây bắc Hồ Tây. Đường ấy chỉ dài chừng 20 km.
Phía tây bến đò Như Nguyệt, còn có những cồn núi cuối cùng của dãy
núi Tam Đảo ngăn cản. Từ đó sang phía đông, thì chỉ có đồng bằng. Qua

sông chỗ nào cũng dễ dàng, và lúc qua rồi thì gặp đồng ruộng phì nhiêu.
Lương thực nhiều, phu phen sẵn, và muốn qua sông Lô cũng không khó
nữa.
Vậy nên, quân Tống ở mặt tây đổ dồn xuống trước bến đò Như Nguyệt.
Đó là hữu dục, do tướng Miêu Lý quản lĩnh. Giúp việc dẫn đường có hàng
tướng Hoàng Kim Mãn, mà Khúc Trân đã đem theo.
Đại quân Quách Quỳ đóng cách đó 60 dặm về phía đông (TB 281/14a).
60 dặm tức bằng chừng 30 km. Tính theo bờ sông khuất khúc, ta thấy rằng
đại bản doanh đóng vừa trước xã Thị cầu ngày nay. Chính đó là ở trên
đường cái đi Thăng Long.
Từ hành doanh sang phía đông, đường đất ở bắc ngạn sông Nam Định
bị dãy núi Nham Biền chắn ngang, ngăn đường tới Vạn Xuân. Tả dục quân

209