Page 118 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

chúa làm Hạ quốc vuơng (986). Hạ bắt đầu bức hiếp biên thùy tây bắc của Tống. Nhưng
năm 1003, Hạ chúa lại cầu phong với Tống, và vua Tống phong cho tước Tây Bình vương
(đối với Nam Bình vương phong cho vua Lý). Từ năm 1032, Hạ trở nên một nước mạnh,
mở mang bờ cõi miền tây, lấn nước Thổ Phồn và tự xưng đế (1038). Từ đó đe dọa Tống
luôn luôn. Các danh tướng đời Bắc Tống đều có cầm quân chống Hạ. 1.
^ Tiêu Chú xuất thân tiến sĩ. Có đại chí, thích bàn việc quân. Lúc làm tri huyện Phiên
Ngu (cạnh Quảng Châu), bị Nùng Trí Cao vây thành (1053). Chú thoát ra ngoài thành,
kết thúc man động. Sau đem thổ đinh vào tận sào huyện Trí Cao. (TS 334). 4.
^ Sách TB (271/6b) chép lời chiếu kể tội Thẩm Khi và Lưu Di, như sau: "Ngày trước
Thẩm Khi nói dối rằng nhận lệnh triều đình mật sai lo việc đánh Giao Chi. Sau lại không
đợi chiếu chỉ, tự tiện sai người nhận tụi Nùng Thiện Mỹ ở châu Ân Tmh, và ép man dân
đặt doanh trại ở châu Dung và Nghi. Khỉ lại tâu dối rằng man dân chịu theo; rồi xây
thành, đắp lũy, làm cho man dân nổi loạn, giết thổ binh, tướng hiệu, quan lại, kể đến
hàng nghìn. Nay Giao Chỉ phạm biên giới, dân Lèo ở châu Thuận, châu Nghi lại xâm nội
địa. Dân và quân khổ sở. Tội thật tại Khỉ. Trẫm đã cách chức y và tống đày chỗ Viễn Ác
Châu.
Lưu Di lại xin bãi hạng lính trát binh, đóng chiến thuyền, cấm người Giao Chi tới
buôn bán; Di không chịu bàn nghị với Tô Giàm và không nhận thư tố cáo của Giao Chi.
Vì thế mới sinh ra biến. Vậy tội cũng không riêng ở Khi...".
Sách ĐĐSL cũng nói chuyện Tô Giàm viết thư cho Khỉ can những việc đang làm,
nhưng Khỉ không chịu nghe, và còn hặc Giàm. (ĐĐSL 86). 6.
■’ Sách TB (271/15a) chép: Vua Tống nghe chuyện Nùng Thiện Mỹ hàng là bởi Thẩm
Khi sai người dỗ, và nay Lưu Di cũng làm xằng, đến nỗi Giao Chi vào cướp, vua bèn
chiếu cho viên coi Quế Châu là Thạch Giám và viên phán quan là Chu Thái Dục xét thật
(tháng Chạp năm A. Ma 1075). 7.
® Sách TS (quyến 334, T hẩm K h ỉ tru y ệ n ) chép việc này thuộc Thẩm Khỉ cũng như sách
ĐĐSL (quyển 86). Nhưng sách TB (271/6b) cho việc ấy về Lưu Di, chắc là đúng hơn, vì
hợp với lời chiếu đã dẫn trong chú thích (3). Vả chăng sự bất đồng giữa các sách có
nguyên từ gốc. TB chú thích rô ràng rằng th ự c lụ c có hai bản, bản mực (Mặc bản) chép
Khỉ hặc Giàm, bản son (Chu bản) chép Di hặc Giàm. 7.
* Cuối cùng Nùng Thiện Mỹ theo Tống. Sách TB (280/21a) chép: Thiện Mỹ và con là
Thịnh Minh qua châu Tây Nùng chiêu dụ dân, nên bị dân giết. Ngày 28 tháng 2 năm Đ.
Ti (1077), cháu Thiện Mỹ là Huệ Đàm được bổ chức Tam ban tá chức để thưởng công.
Châu Định, thuộc tỉnh Bắc Cạn ngày nay, còn có xã Định Biên ở phía tây chợ Chu.
Họ Ma đến ngày nay vẫn còn ở vùng Thái Nguyên, Bắc Cạn. (ĐNNTC và ĐKĐD). 7.

126