Page 114 - Lý Thường Kiệt

LÝ THƯỜNG KIỆT

Xem vậy, đủ rõ rằng chính sách dè dặt của Tống Thần Tông và Vương

An Thạch đối với ta, trong năm Quý Sửu (1073), chỉ bởi thời cơ chưa thuận
mà thôi. Chứ định ý đánh ta đã quyết, và vua tôi Tống đều đồng lòng. Sự
bãi Khi không chứng sự bỏ ý định ấy. Trái lại, theo lời Ngụy Thái trong
ĐHBL, "tuy Khi tìm gây trăm mối chiến tranh, nhưng không trúng cơ hội.
Triều đình nghi rằng Khỉ có ý chù chừ, cho nên đổi đi coi Đàm Châu".
Kỳ thật thì cả Tống Thần Tông và Vương An Thạch đều điều khiển Khi sửa
soạn đánh ta. Và cả hai người, lúc đầu, đều ưa Khỉ. Khi chọn Khỉ thay Tiêu
Chú, có viên khu mật nói: "Lúc Khi làm chuyển vận sứ Thiểm Tây, lính Khánh
Châu nổi loạn kéo tới thành Tràng An, Khi đóng cửa thành không dám ra;
người ta nghi Khi dát". Vua Tống bênh Khi, nói: "Giặc tới dưới thành, mà trong
thành không có người giữ, sao lại không đóng thành? Đó không phải là lỗi". An
Thạch cũng nói Khỉ không có lỗi đáng kể, và vì Khỉ tính trực, nên nhiều người
ghét mà thôi (TB 242^14a). Sau này khi Tống bị thua, đáng lẽ Khi bị tội chết.

May sẽ có An Thạch cứu cho (theo lòi Trần Quán, ở đồng thời. TB 244/4b).
Tóm lại, Thẩm Khỉ được lệnh Tống Thần Tông và Vương An Thạch dự
bị đánh nước ta. Nhưng Khỉ đã hành động vụng về. Vua và An Thạch cho là
bất lực, cho nên mới bãi Khỉ (tháng 3 năm Giáp Dần 1074).
Và ở triều Tống, thế An Thạch cũng đã bị lung lay gần đổ. Chính sách
cách mạng của An Thạch tuy được vua thích, và đã có hiệu quả hay, nhưng
vây cánh An Thạch là tụi còn trẻ, thừa hành có kẻ lạm quyền; cho nên các
đại thần phe cũ và dân gian rất oán. Bắc thùy nước Tống lại đang lâm vào
cảnh khốn đốn. Không những Thổ Phồn quấy nhiễu, mà thế lực nước Liêu
càng tăng, ép Tống phải nhiều lần nhượng bộ. Bấy giờ Liêu lại sai sứ sang
yêu cầu Tống nhượng thêm đất ở vùng Phần Thủy Lĩnh. Vì vậy tuy được
vua che chở, An Thạch cũng phải tự ý rút lui, để cho người đồng đảng thay
cầm quyền. Ấy là vào tháng 4 năm Giáp Dần 1074.

7. Tình hình nghiêm trọng. An Thạch trở lại
ở nước ta, Lý Thường Kiệt lên cầm quyền đã được hai năm. ông cũng

rất lo lắng vì chính sách khiêu khích của Vương An Thạch. Lại thêm năm

122