Page 274 - Lịch Sử Văn Minh Thế Giới

Đến thế kỉ V, IV TCN, trên cơ sở tiến bộ của khoa học tự

nhiên, triết học duy vật cũng phát triển thêm một bƣớc nhằm

phân tích cơ sở tồn tại của thế giới vật chất. Triết học duy vật

thời kì này gắn liền tên tuổi của Empêđôclơ, Anaxagơ,

Đêmôcrit, Êpiquya...

Empêđôclơ (Empédocle 490 - 430 TCN) quê ở Agrigiăngtơ

đảo Xixin. Ông cho rằng nguồn gốc của vũ trụ không phải do

đơn nguyên tố sinh ra mà là do 4 yếu tố là đất, không khí, lửa,

nước tạo thành. Trong quá trình phát triển của sinh vật thì đầu

tiên xuất hiện thực vật, rồi đến động vật rồi đến con ngƣời.

Trong quá trình phát triển ấy, những loài có thể thích nghi với

hoàn cảnh thì sinh tồn, những loài không thích nghi đƣợc thì diệt

vong.

Empêđôclơ bị chết vì rơi xuống núi lửa Etna ở Xixin.

Anaxago (Anaxagore, 500 - 428 TCN) quê ở Cladômen.

Ông xuất thân từ gia đình giàu có, nhƣng ông coi thƣờng phú

quý, chịu sống nghèo khổ, lấy đó làm kiêu hãnh. Ông là thầy

giáo và là bạn của Pêriclét, ngƣời đứng đầu nhà nƣớc Aten từ

năm 443 TCN đến năm 429 TCN. Lúc đầu ông có tiếng tăm rất

lớn nhƣng đến cuối đời ông bị buộc tội ngạo mạn với các thần và

bị trục xuất khỏi Aten, rồi vì tuổi già ông bị chết ở nơi lƣu đày.

Trên bia mộ của ông viết: "Anaxago vĩ đại nằm ở trong mộ, linh

hồn của ông bay lên đến chỗ chân lí cao nhất".

Quan điểm triết học của ông là vũ trụ do vô số nguyên tố tạo

nên. Số nguyên tố vô cùng tận đó lại chia thành những nguyên tố

mới, do đó hình thành vạn vật trong vũ trụ. Nhƣng sở dĩ vũ trụ

hình thành, vạn vật biến chuyển là do tác động của "lí tính vũ

trụ" (nous), mà lí tính vũ trụ là "thứ thuần khiết và tinh tế nhất

trong muôn vật".