Page 78 - Huế Trong Tôi

trường học. Thực chất, nó đóng vai trò một tổ chức cách

mạng của các sĩ phu yêu nước tiến bộ để hưởng ling cuộc
vận động ain nước do Phan Bội Châu phát động.
Đông Kinh nghĩa thục đã nuôi dưỡng một phong trào
cách mạng công khai, hợp pháp khá sôi nổi, quyêt liệt trên
mặt trận đâ'u tranh văn hóa và tư tưởng theo khuynh
hướng dân chủ tư sản. Đó cũng là một cuộc vận động
chính trị chuẩn bị về tũìh thần và tư tưởng cho sự nghiệp
đấu tranh cách mạng dân tộc, dân chủ trong thòi đại mód.

Vói phạm vi hoạt động ngày càng lan rộng, ảnh
hưởng trong nhân dân ngày càng lớn, Đông Kữih nghĩa
thục trong thực tê' đã trở thành một nguy cơ lớn cho thực
dân Pháp ở Việt Nam, trở thành "một cái lò phiến loạn ở
Bắc Kỳ" như phiên họp của Hội đồng quân sự Đông
Dương nhận định. Tháng 12-1907, thực dân Pháp chính

thức rút giấy phép, đóng cửa trường, các sách vở và tài
liệu của nhà trường đều bị tịch thu. Trước sau, Đông Kinh
nghĩa thục chỉ hoạt động được gần 9 tháng (từ tháng 3
đến tháng 11-1907), nhưng phong trào yêu nước cách
mạng vẫn ấp ủ trong nhân dân, để đến đêm 27-6-1908,
sau nhiều lần hoãn đi hoãn lại vụ đầu độc binh lính Pháp
đóng trong thành Hà Nội được tiến hành, có sự phối họp

với nghĩa quân Yên Thế do Hoàng Hoa Thám phái về.
Nhung kế hoạch hành động của những người yêu
nước nhanh chóng bị lộ, thực dân Pháp đã kịp thời đối
phó, đẩy mạnh cuộc điều tra, khủng bố, nhiều người cầm
đầu đã bị bắt và bị kết án nặng, từ tù chung thân đến tử

76