Page 48 - Huế Trong Tôi

rất lịch lãm, hiểu thâu tâm trạng cũng như âm mưu, quỷ

kế của bọn ngưòi mang quà cáp đến hối lộ quan lại.
Người đọc chịu khó phân loại thống kê sẽ thây 75 trường
hợp dân thường hối lộ để được lợi lộc (như nhà nông
muốn được nhận ruộng công loại tốt; người con muốn
được hưởng phần lớn gia tài cha mẹ; người thợ muốn có
việc làm trong cơ xưởng nhà nước; người buôn bán muốn
được giảm thuế, trốn thuế; người phạm pháp muốn khỏi
tù tội hoặc được lìhẹ tội; kẻ tranh châ'p muốn giành phêỉn
thắng trong kiện tụng...). Còn lại 29 trường hợp là bọn
quan lại, hào lý, nhân viên nhà nước, con cái rữià quan đút
lót để mtm cầu địa vị; tranh chấp đặc quyền; trốn tránh
trách nhiệm; ẩn lậu thuế ruộng, thuếđmh; nhằm xóa nhòa

tội ác của chióng đôl với dân...
Còn 5 trường họp "có thể nhận" là phần thứ 2, phần
cuối của sách, ở đây, tác giả phân tích cụ thể vì sao có thể
nhận: trường họp thứ nhất là lễ tết hằng năm đã thành tục
lệ (!), chỉ dùng tới sản phẩm của địa phương; 3 trường họp
tiê'p theo là việc tạ ơn khi người ta được giúp đỡ một cách
họp tình họp lý và họp pháp mà thu được món lợi chứữi
đáng, hoặc được tai qua nạn khỏi, hoặc được thành tựu
trên đường sự nghiệp, trường họp thứ năm là quà biếu
nhân việc vui buồn (hiếu hỉ)!

Cả 5 trường hợp "có thể nhận" đều thuộc về chuyện
thường tình trong xã hội. Tuy vậy, Đặng Huy Trứ vẫn
nhắc nhủ; khi nhận quà phải hết sức cân nhắc, chớ nhận
của người coi kho, của bọn nha lại tham nhũng: "Nếu
người đưa lễ vật có tứứi châ't bợ đỡ thì khước từ tức khắc";

46