Page 251 - Dinh Dưỡng Cận Đại

gian bay. Giảm cơ bắp thể hiện trong cân bằng nitơ, kali, bài tiết 4-pyridoxic acid
niệu, creatinin và sự luân chuyển protein trong cơ thể (protein turnover). Cân bằng
nitơ và kali âm tính, nhưng creatinin niệu không thay đổi mặc dù giảm khối lượng
cơ. Hiện tưỢng teo cơ có liên quan đến chuyển hóa protein. Bổ sung dinh dưõng đề
phòng teo cơ đã được nhiều tác giả khảo sát (9, 10) bằng sử dụng acid amin dãy
nhánh (branched-chain amine acids) đường uốhg (isoleucin, leucin và valin) và đảm
bảo đủ lượng protein theo khuyên cáo, Bảng 4.6.

5. Huyết học

Thiếu máu thể hiện rõ vổi khối lượng hồng cầu giảm (RBC) khi bay cao. Theo
dõi đội bay vũ trụ trong 115 ngày trên trạm Hoà Bình đã nhận thấy khối lượng
hồng cầu giảm 93% so vối trưốc khi bay. Trong các đợt bay ngắn hơn, khối lượng
hồng cầu giảm trung bình 1% ngày. Các nhà y học lâm sàng đã nhận thấy mức
erythropoietin giảm sốm nhất khi bắt đầu bay và có sự thay đổi tạo hồng cầu. Sự
luân chuyển sắt (iron turnover) không thay đổi trong quá trình bay, do sự tổng hỢp
và hình thành hemoglobin và hồng cầu không thay đổi, và do sự giảm khối lượng
hồng cầu đã dẫn đến khả năng tăng dự trữ sắt trong cơ thể. Sự hấp thụ sắt trong cơ
thể khi bay trên cao còn chưa được nghiên cứu sâu, nhưng theo khuyến cáo của
NASA trong hành trình bay dài ngày 90 - 360 ngày cả nam và nữ nhu cầu sắt
không quá 10 mg/ngày.

6. Các yếu tố khác

Một số” yếu tô' khác có thể ảnh hưởng đến cơ thể là sự thay đổi chức năng hoạt
động của hệ thông tiêu hóa ruột, dạ dày do tia bức xạ trong vũ trụ, có thể làm tăng
tổng sô' các vi khuẩn trong ruột, nhưng không ảnh hưởng đến sự hấp thu protein và
các chất dinh dưõng khác so vối trước hoặc sau khi bay.

Các tia bức xạ trong vũ trụ với liều 30 rem trong thòi gian bay dài ngày, có thể
gây đột biến các tế bào hoặc tác động trực tiếp tối nhân DNA và có thể gây ung thư
(11). Do đó rất cần tăng cường các chất vi lượng chô'ng sự oxy hóa như vitamin E, A,
caroten, c và selen (Bảng 4.6).
7. Kết luận
Khẩu phần ăn đốì vối phi công đưỢc huân luyện đáp ứng với nhiệm vụ bay dài
ngày trên cao, hoặc đơn vị bộ binh tác chiến vối cường độ cao đặc biệt, trước hết cần
đáp ứng đầy đủ nhu cầu các chất dinh dưõng cần thiết để duy trì và bảo vệ sự toàn
vẹn của bộ xương và cơ bắp, trạng thái cân bằng nước, dịch thể, huyết học và chức
năng của hệ thần kinh, tuyến nội tiết. Tiếp theo là tổ chức đảm bảo ăn, tạo điều
kiện thuận lợi cho toàn bộ hoạt động của hệ thông cơ quan tổ chức và hoạt động
sinh lý của cơ thể nhằm bảo vệ sức khỏe vững bển của phi công khi bay dài ngày, và
bộ đội hoạt động xa căn cứ hậu phương, tác chiến với cường độ đặc biệt, trong
trường hỢp đô'i phương sử dụng vũ khí công nghệ cao.
Đội bay của Mỹ thường được cung cấp vượt 125% nhu cầu các chất dinh dưỡng, có
lượng protein khá cao 114 ± 25g/ngày, glucid chiếm 58% nhiệt lượng khẩu phần và
15% là lipid. Còn đội bay của Nga trên trạm Hoà Bình chỉ sử dụng từ 49 - 76% nhiệt
lượng của khẩu phần được cung cấp, vối lượng protein 55 ± 10 đến 79 ± 20g/ngày.

243