Page 248 - Dinh Dưỡng Cận Đại

4. DINH DƯỠNG TRONG LUYỆN TẬP QUÂN sự ĐẶC BIỆT

VÀ BAY DÀI NGÀY TRÊN CAO

Từ những năm 1960 các phi công phản lực siêu tốc sau một thời gian huấn
luyện dài ngày bay trên cao đã thực hiện bay dài ngày trong vũ trụ, lúc đầu chỉ là
5-14 giờ tiếp đến 90-180 ngày và năm 2000 đội bay Nga - Mỹ đã đạt kỷ lục 120 -
180 ngày lao động và sinh hoạt trong vũ trụ. Sự phổi hợp huấn luyện và thực hành
bay dài ngày trên cao và trong vũ trụ giữa Nga và Mỹ đã tạo điều kiện cho hai nước
khảo sát các yêu cầu về cung cấp năng lượng và đảm bảo sức khỏe phòng bệnh cho
các thành viên đội bay, theo dõi thành phần chuyển hóa chất đạm, sự cân bằng ổn
định dịch nội môi (fluid homeostasis) huyết học v.v... trong quá trình lao động căng
thẳng vi trọng lực, giảm trọng lượng (microgravity vveightlessness) và luôn ở tư thế
không bình thường đã gây teo cơ, tổn thất xương và rốì loạn tiêu hóa v.v...

1. Sự thay đổi khôi lượng cơ thể và yêu cẩu cung cấp nhiệt lượng
Trong quá trình bay trên cao và trong vũ trụ khối lượng cơ thể (Body Mass) của
cả đội bay Nga - Mỹ đểu giảm từ 1-5% (1) bao gồm 0,5-Ikg là nước, còn lại là cơ bắp,
tổ chức mô dưới da và xương, mặc dù trước và trong khi bay đã sử dụng khẩu phần
đáp ứng thỏa mãn nhu cầu vê năng lượng. Theo dõi bữa ăn trước và trong khi bay
nhận thấy mặc dù thành phần và chất lượng thực phẩm giông nhau, nhưng trong
thòi gian bay trên cao dù là với thời gian ngắn, nhu cầu nhiệt lượng của phi công đã
giảm khoảng 20% so với nhu cầu nhiệt lượng cần thiết trước khi bay, thấp hơn
khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới 1985 (2). Sự giảm nhu cầu nhiệt lương khoảng
6% còn nhận thấy ở đội ngũ phi công khi tập bay cao trong khí quyển (aerobic
exercise) ở tình trạn^ không có trọng lực (gravity) (3). Sự tiêu hao nhiệt lương tĩnh
trong thòi gian cơ thể không hoạt động (resting energy expenditure) có thể tăng trong
thời gian bay do có sự tăng nồng độ cortisone trong huyết tương và nưốc tiếu (4).
Sự kết hỢp tiêu hao nhiệt lượng thấp trong thời gian luyện tập bay trên cao và
tăng trong thời gian tĩnh (bed rest) (cơ thể không hoạt động) đã giải thích tổng
năng lượng tiêu hao của cơ thể khi ở trên caọ và trong vũ trụ cũng giông như ở trên
mặt đất và NASA đã sử dụng nhu cầu các chất dinh dưỡng theo khuyến cáo của
WHO 1985 (2) (Bảng 4.6)

2. Nhu cầu nước và cân bằng ổn định nội môi
On định nội môi là các quá trình sinh học trong cơ thể bao gồm: huyết áp thân
nhiệt, cân bằng kiềm toan, luôn đưỢc giữ ở mức cân bằng ổn định, bất kể các thay
đổi từ bên ngoài. Đặc điểm trạng thái căng phồng mặt (facial puffiness) của phi
công khi bay trên cao có liên quan tói dịch bảo vệ đầu của phi công (headvvard shiff
of íluids) đã không gây mất nhiều khối lượng nước của cơ thể (4). Thể tích huyết
tương trong 24 giò bay đầu trên cao có giảm 15% trong vài giờ bay đầu tiên và tiếp
tục giữ nguyên trong thời gian bay. Đã nhận thấy lượng aldosteron giảm trong
huyết tương và tăng bài tiết natri peptid niệu (natriuretic peptide) và đôi khi làm
tăng hocmon kháng lợi tiểu (antidiuretic hormone). Sau khi giảm thể tích huyết
tương, cơ thể sẽ điều chỉnh ổn định nội môi mối.

240