Page 197 - Các Đại Công Thần Trong Lich Sử Việt Nam

198 Tủ sách 'Việt Nam - đất nuớc, con người' .

vụ Hà Tiên là Nguyễn Văn Thoại mất tại Châu Đốc. Vua Minh
Mạng rất thưong tiếc và phong tặng ông chức Đô thống,
thưởng thêm 1.000 quan tiền, 5 cây gấm Tống, 10 tấm lụa, 30
tấm vải. Con trưởng là Nguyễn Văn Lâm được hưởng tập ấm
chức Ân kỵ uý.
Mặc dù Thoại Ngọc Hầu Nguyễn Văn Thoại là một đại
công thần của triều Nguyễn, là người có rất nhiều công lao với
đất nước trong việc khai phá đất đai miền sông Hậu, bảo vệ
biên cưong của Tổ quốc ớ Châu Đốc, Hà Tiên; nhưng ngay sau
khi được khâm liệm, ông bị triều Nguyễn giáng 5 phẩm hàm,
con trưởng là Nguyễn Văn Tâm bị tước bỏ tập ấm, tất cả điền
sản đều bị tịch thu, phát mãi. về sau, Nguyễn Văn Tâm bỏ đi
biệt tích, con thứ là Nguyễn Văn Minh cam phận sống cảnh
dân dã, nghèo nàn.

Công thì thưởng, tội phải phạt
Tại sao Thoại Ngọc Hầu và con cháu lại roi vào cảnh
huống đau lòng như vậy? Vì sao vua Minh Mạng cùng những
vua kế nhiệm lại hành xử bất công với công thần của vưong
triều? Thực hư việc xử án Thoại Ngọc Hầu ra sao? Đó là những
băn khoăn chung quanh đoạn kết cuộc đời của nhân vật nổi
tiếng này.

Nguyên do là sau ngày Thoại Ngọc Hầu mất, quan Thị
lang Tào Hình Bộ là Võ Du đi dò xét tình trạng dân Chân Lạp
trở về đã báo cáo với quan Tổng trấn Gia Định thành Lê Văn
Duyệt rằng Nguyễn Văn Thoại khi lĩnh chức Bảo hộ, ngày
thường bắt dân Chân Lạp đi lấy gỗ táu đem nộp mà không cấp
tiền và gạo, lại bắt dân Chân Lạp làm việc tư, sửa đắp đường
cái, để đưa đám chôn cất vợ.
Lê Văn Duyệt đem lời tố cáo ấy tâu lên triều đình, vua
Minh Mạng ra lệnh tịch thu gia sản và giao cho Bộ Hình