Page 188 - Các Đại Công Thần Trong Lich Sử Việt Nam

. Các đại công thần trong lịch sử Việt Nam 189

Thư hồi được đắc Sơn trung tể,
Tá ngã kinh luân chuyển hóa ky.
Dịch nghĩa là:
Ái châu nghe nói lắm người hay,
Ao ước cầu hiền đã bấy nay.
Ngọc phác Kinh Sơn tài sẵn đó,
Ngựa Kỳ Ký Bắc biết láu thay.
M ùi hưong hang tối xa nghìn dặm,
Tiếng phượng gò cao suốt chín mây.
Sơn tể phen náy dù gặp gỡ,
Giúp nhau xoay đổi hội cơ này.

Một số người vốn có tị hiềm vói ông dự'a vào hai câu cuối
của bài thơ mà lập luận, suy đoán, thêu dệt thành ý phản loạn,
truất ngôi vua.

Mọi việc kêu oan của ông đều không được Gia Long minh
xét. Ông hiểu rằng;“Án đã xong rồi” và theo quan niệm
xưa:“vua bắt bề tôi chết, bề tôi không chết không phải là
trung.”[18]. Ông bị bức tử, buộc phải uống thuốc độc trong
ngục vào năm Đinh Sủu (1817), hưởng thọ sáu mươi tuổi, con
trai ông là Nguyễn Văn Thuyên thì bị xử án chém.
Nhận định và phục hồi công trạng

Nguyễn Văn Thành là bậc nho tướng, giỏi việc quân,
chuộng văn chương, biết dùng người hiền tài, mang phong
thái của một mạnh thường quân, việc tài chánh, giao thiệp với
ngoại bang, biên soạn hình luật, không gì không làm được.

Sách Đại Nam Liệt Truyên còn ghi:
"...Thành có văn võ tài lược, lâm trận dụng binh mưu lược
rồi mới đánh cho nên ít khi thua, lúc đầu trung hưng, công ấy
tốt lắm. Đến khi Bắc hà đã định, một mình đương công việc
Tổng trấn không động đến lời nói nét mặt mà trộm giặc đều