Page 67 - Bản Sắc Văn Hóa Việt Nam

trọng giữa hai gia đình, hai họ và hôn nhân là sợi
dây liên hệ vững bền nhất giữa hai họ.
Trong các tác phẩm văn học, cũng như trong
văn học dân gian, thường nói nhiều đến những bất
công mả gia đình bắt cá nhân phải chịu. Câu tục
ngữ "Muốn nói ngoa làm cha mà nói; muốn nói không
làm chồng mà nói; muốn nói oan làm quan mà nói"
tổng kết một thực tế có thực về những phi lý mà
những người con, những người vợ và những người
dân phải chịu. Một con người trong xã hội cũ chịu
rất nhiều ráng buộc mà trong phần nói về diện mạo
sẽ bàn đến. Nhưng dủ một người gặp những điều
không làm anh ta hài lòng, anh ta vẫn không tài
nào thoát ly gia đình và làng xã. về điểm này, để
cho công bằng, phải xét cả hai mặt:
Một mặt, dù cảm thấy không hài lòng, cá nhân
vẫn phải chấp nhận tình trạng này, như một điều
tự nhiên chẳng khác gì anh ta phải chấp nhận mưa
nắng, gió bão. Bởi vì đây là tình trạng quen thuộc
hàng nghìn năm nay, chẳng hề thay đổi. Rời khỏi
gia đình làng xã thì đi đâu? Neu rời khỏi làng mình,
chỉ có thể đến sống ở một làng khác với tư cách
người dân ngụ cư và như thế sẽ mất quyền lợi trong
khi phải gánh những trách nhiệm nặng hơn người
dân chính quán.
Mặt khác, chính trong cuộc sống gian khổ, chống
thiên nhiên, xâm lược kéo dài qua bao đời, hình
thành một minh triết dân gian biểu lộ bằng một
văn hóa bền vững có nhiều điểm thích hợp với CNXH:
sự quan tâm đến nhau (Một con ngựa đau cả tàu

69