Page 306 - AllbertEstens

Một cách tổng quát, ta có thể nói gì về các đặc điểm cơ bản

của lý thuyết trường lượng tử và những cái mới vể thế giới mà

nó đã thêm vào sự hiểu biết của chúng ta còn chưa được biết

đến trong cơ học lượng tử và lý thuyết trường cổ điển tách rời

nhau. Các câu hỏi này đã được Wilczek trả lời trong bài tổng

quan vừa mối đây của ông về lý thuyết trường lượng tủ [8].

Trước hết, hãy nói về các đặc điểm cơ bản của lý

thuyết trường lượng tử. Câu hỏi này không có câu trả lời dứt

khoát. Song theo Wilczek, ta có thể yên tâm khi nói rằng các ý

tưởng cốt lõi, có tính chất đặc trưng của lý thuyết trường lượng

tử, bao gồm hai mặt sau đây:

• Thứ nhất, các bậc tự do động lực cơ sở được mô tả như là các

hàm toán tử của không gian và thòi gian - các trường

lượng tử - tuân theo các hệ thức giao hoán thích hợp.

• Thứ hai, các tương tác của các trường này có tính cục bộ

(hay định xứ - local). Do đó, các phương trình chuyển động

và các hệ thức giao hoán chi phối sự tiến triển của một

trường lượng tử đã cho tại một điểm đã cho trong không -

thòi gian chỉ phụ thuộc diễn biến của các trường và các đạo

hàm của chúng ở điểm đó. Mặc dầu ta có thể sử dụng các

biến trường khác mà các phương trình chuyển động của

chúng là không cục bộ, nhưng theo tinh thần của lý thuyết

trường lượng tử thì luôn luôn phải có những biến cục bộ, cơ

bản cơ sở nào đó.

Vấn đề thứ hai là những cái mới mà lý thuyết trường

lượng tử đã mang lại. Trong trưòng hợp các trường tự do, theo

Wilczek, có ba đặc điểm sau đây:

• Sự tồn tại những "bản sao" (copies) khác nhau nhưng

không thê phân biệt được của các hạt cơ bản. Hai

electron ỏ bât kỳ chỗ nào trong vũ trụ, dù nguồn gốc và lịch

304