Page 237 - AllbertEstens

B. G.: Không hẳn thế. Tôi thích nghĩ rằng công việc của

chúng ta, về nguyên tắc, có thể cho phép mô tả về cơ bản mọi

hiện tượng vật lý. Nhưng câu "vể nguyên tắc" là một hạn chế

lớn. Nếu bạn hỏi tôi liệu có những sự vật rất khó, thậm chí còn

không thể trên thực tê\ mô tả được nhò lý thuyết dây, tôi xin trả

lời đúng là như vậy. Thực sự đối với tôi, cuộc tranh luận đúng là

ỏ cấp độ thực tiễn: Việc nghiên cứu một hiện tượng vật lý bằng

ngôn ngữ dây có được ích lợi gì ? Ví dụ tôi thật nghi ngại liệu có

gì lý thú khi nghiên cứu mọi diễn biến trong não bộ bằng cách

xem xét chuyển động của các hạt quark cấu tạo nên nó, và còn

nghi ngại hơn khi dùng lý thuyết dây để giải quyết vấn đề này

nếu như điều đó có thể làm được.

L. R.: Các dây có phải duy nhất là những vật thể toán học,

hay rồi một ngày nào đấy người ta có thể nghĩ ra cách quan sát

chúng ?

B. G.: Hình ảnh về một sợi dây dao động và di chuyển

trong không gian quả là một hình ảnh trong tâm trí của tôi đối

với công việc hàng ngày. Song đó rõ ràng là một hình ảnh thuộc

lĩnh vực vật lý học cổ điển. Dù sao đi nữa thì vâ'n đề cũng không

phải là một ngày nào đấy ta "nhìn thấy*' một sợi dây như người

ta nhìn thấy một chiếc ghê hay thậm chí một phân tử. Trong

thê giới dưới nguyên tử, nói "nhìn thấy” một thực thể chỉ đơn

giản là muốn nói rằng ta đo được một số tính chất của nó như

năng lượng hay tốc độ. Chẳng có gì cấm ta ngày hôm nay nghĩ

rằng một ngày nào đó người ta sẽ tìm ra các tính chất đặc trưng

của dây.

L.R.: Một hệ quả lạ lùng của lý thuyết dây là tồn tại các

chiều (thứ nguyên) không gian bị dấu kín. Đó có phải là một

khái niệm được sinh ra cùng với lý thuyết ?

B. G.: Không. Ý tưởng về các chiều bị dấu kín có trước đó

nhiều. Einstein dĩ nhiên đã viết các phương trình của lý thuyết

235