Page 160 - Nhân Vật Lịch Sử Tiêu Biểu
P. 160
về tư tưởng lý luận quân sự, Nguyễn Trãi viết nhiều tác phẩm.
Chỉ qua một số tác phẩm chủ yếu như Bình Ngô sách, Quân trung
từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo... đã thể hiện cống hiến của ông trong
việc xây dựng nền tảng tư tường lý luận cho quá trình hình thành,
phát triển và chiến thắng của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Tư tưỏng
lớn và bao trùm của ông là tư tưởng nhăn nghĩa. Ông khẳng định
rằng: “Phàm mưu việc lớn phải lấy nhân nghĩa làm gốc, nên công
to phải lấy nhân nghĩa làm đầu, nhân nghĩa có đủ thì công việc
mới thành được”. Đôi với khỏi nghĩa Lam Sơn, mục tiêu chiến đâu,
nguồn gốc sức mạnh, nguyên nhân thắng lợi cũng từ “đại nghĩa” và
“chí nhân”. Nguyễn Trãi nhấn mạnh: “Việc nhân nghĩa cốt ở yên
dân. Quân điếu phạt trước lo trừ bạo”1. “Rút cuộc: Lấy đại nghĩa
thắng hung tàn. Lấy chí nhân thay cường bạo”2.
Nội dung cơ bản của tư tưởng đó là lòng yêu nưóc, thương dân
kết hợp với sự khao khát hòa bình và tinh thần nhân đạo cao cả.
Theo Nguyễn Trãi, lòng yêu nước phải gắn liền với thương dân, bởi
nưốc với dân là một, và dưới bầu trời, dân là quý nhất. Vì vậy, ông
luôn hướng về dân, cảm thông sâu sắc vói nỗi thống khổ của nhân
dân dưới ách áp bức của quân xâm lược. Ông thấy vai trò của nhân
dân trong lao động sản xuất; “Án lộc đền ơn kẻ cấy cày”3. Đồng
thời, ông cũng thấy rõ sức mạnh vĩ đại của nhân dân có thể “chở
thuyền” và cũng có thể “lật thuyền”. Nguyễn Trãi thiết tha vối hòa
bình và kiên quyết dùng bạo lực chính nghĩa để quét sạch quân
xâm làng, giải phóng dân tộc, đem lại hòa bình cho đâ't nước và
hạnh phúc cho nhân dân.
Từ nhận thức sâu sắc vai trò và sức mạnh của nhân dân,
Nguyễn Trãi nêu lên tư tưởng dựa vào dân để xây dựng lực lượng
và thực hiện cuộc kháng chiến toàn dân. Theo ông, khi đất nước bị
1, 2. Viện Khoa học xã hội Việt Nam: Đại Việt sử ký toàn thư, Sđd,
t.II, tr. 282, 285.
3. Nguyễn Trãi: Quốc âm thi tập, Nxb. Văn Sử Địa, Hà Nội, 1956, tr. 126.
162
