Page 159 - Nhân Vật Lịch Sử Tiêu Biểu
P. 159
đó được cha trực tiếp dạy dỗ. Năm 1400, sau 26 năm đỗ Bảng
nhãn, Nguyễn Phi Khanh ra làm quan cho nhà Hồ. Cũng trong
năm đó, nhà Hồ tổ chức khoa thi đầu tiên, Nguyễn Trãi đã dự thi
và đỗ Thái học sinh (tức Tiến sĩ), được triều Hồ trao cho chức Ngự
sử đài Chánh chưởng.
Khi nhà Minh đem quân xâm lược nước ta, cuộc kháng chiến
chông quân Minh do nhà Hồ lãnh đạo bị thất bại, triều đình nhà
Hồ, từ Thượng hoàng Hồ Quý Ly, vua Hồ Hán Thương đến các
quan lại cao cấp, trong đó có Nguyễn Phi Khanh, bị quân Minh bắt
đày sang Trung Quốc. Thù nhà, nợ nưóc nung nấu tâm can
Nguyễn Trãi, nhưng bên ngoài ông phải tạm thời nhẫn nhục, lặng
im để che m ắt kẻ thù và chờ đợi thời cơ cứu nước. Thời cơ đã đến
khi Lê Lợi đang chuẩn bị khỏi nghĩa ỏ Lam Sơn, Thanh Hóa, và
Nguyễn Trãi đã thoát khỏi sự giam lỏng của quân Minh tại thành
Đông Quan đê có mặt ở Lam Sơn trước ngày khởi nghĩa. Tháng 2
năm Bính Thân (1416), Lê Lợi tố' chức Hội thề Lũng Nhai. Nguyễn
Trãi đã tham gia và có tên trong danh sách 19 người của Hội thề
lịch sử ấy.
Những người tham gia Hội thề là những người con ưu tú từ
nhiều địa phương và thuộc nhiều tầng lớp xã hội khác nhau, cùng
chung chí hưống cứu nước, cứu dân và đều có hành trang riêng.
Vối Nguyễn Trãi, hành trang chính là cuôn Bình Ngô sách - tác
phẩm kết tinh những suy nghĩ sâu sắc của ông về kế sách đánh
đuổi giặc. Bình Ngô sách là tập sách “hiến mưu chước lớn, không
nói đến việc đánh vào thành mà lại khéo nói đến việc đánh vào
lòng người”. Lê Lợi đánh giá cao kế sách đó, nên đã phong cho
Nguyễn Trãi chức Tuyên phụng đại phu hàn lâm thừa chỉ và luôn
giữ bên cạnh để cùng bàn mưu, tính kế lãnh đạo khởi nghĩa. Đáp
lại niêm tin cậy của Lê Lợi, Nguyễn Trãi đã đem tất cả tài năng và
nghị lực của mình cống hiến cho sự nghiệp giải phóng dân tộc trên
cả hai phương diện: tư tưởng lý luận quân sự và chỉ đạo hoạt động
thực tiễn quân sự.
161
