Page 136 - Nhân Vật Lịch Sử Tiêu Biểu

bắt sống hàng nghìn tên. Vương Thông xin “giải hòa” tại Hội thề
Đông Quan.
Sau 10 năm chiến đấu bền bỉ, gian khổ ngoan cường, cuộc khởi
nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo đã giành thắng lợi, hoàn thành
vẻ vang nhiệm vụ giải phóng dân tộc. Thắng lợi vĩ đại đó chứng tỏ
nghệ thuật khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng của tổ tiên ta thời
kỳ đó đã đạt đến đỉnh cao và để lại nhiều bài học lịch sử quý giá.
Thắng lợi đó cũng đã mỏ ra một vương triều mới: triểu Hậu Lê, mà
thời kỳ đầu được gọi là thời Lê sơ. Quá trình phát triển Nhà nưốc
phong kiến Việt Nam đến nhà Lê sơ xuất hiện một mô thức mỏi và
đạt tái trình độ hoàn thiện mới. Ra đòi từ thắng lợi của cuộc kháng
chiến chông ách đô hộ Minh triều, mô thức nhà nưốc phong kiến
thời kỳ này đã đạt tới độ hoàn chỉnh cùng với việc ban hành Bộ luật
Hồng Đức - bộ luật hoàn chỉnh tiêu biểu của nước Việt thời tự chủ.
Có thể nói thời Lê sơ là thời đại văn trị gắn với pháp trị, và đây cũng
là thời kỳ cực thịnh của Nhà nước phong kiến tập quyền Việt Nam
trong lịch sử. Trong Lịch triều hiến chương loại chí, Phan Huy Chú
nhận xét rằng: “Nước Việt ta, các triều dựng nước đều định hình
chương: nhà Lý có ban hình thư, nhà Trần có định hình luật, đều đã
tham chưỏc xưa nay để nêu làm phép tắc lâu dài. Nhưng hình của
nhà Lý thì lỗi ở khoan rộng, hình của nhà Trần thì lỗi ở nghiêm
khắc, nhẹ nặng không đúng mức, đều chưa gọi là phép hay được.
Đến khi nhà Lê dựng nghiệp mới sửa định lại”1. Chính nhờ có sự
sửa định này mà các định chế xã hội khác phát triển mạnh mẽ.

2. MỘT SỐ NHÂN VẬT LỊCH sử QUÂN sự TIÊU BlỂU
Hồ Nguyên Trừng
Hồ Nguyên Trừng là nhà quân sự thời nhà Hồ. Ông là con trai
Hồ Quý Ly, anh của Hồ Hán Thương, quê ở Đại Lại, phủ Thanh Hoa,

1. Phan Huy Chú: Lịch triều hiến chương loại chí, Nxb. Sử học, Hà Nội,
1961, t.III, tr. 94.

138