Page 59 - Vũ Trụ Và Hoa Sen

vo TRỤ VÀ HOA SEN

để quan sát chuyển động của các ngôi sao trong nhân của
thiên hà Andromeda, nhờ kính thiên văn có đường kính
5m đặt ở đây. Thật tuyệt vời khi được nối lại sự tiếp xúc
gần gũi với bầu trcd.
Vào cuối năm thứ ba, đó là lúc phải chọn một người
hướng dẫn luận án. Không do dự, tôi đã tới gặp Lyman
Spitzer, trưởng khoa thiên văn học của Princeton thời điểm
đó. Ông đã đồng ý hướng dẫn luận án cho tôi với điều
kiện nó liên quan tới klaông gian giữa các vì sao. Đó là một
đề tài nghiên cứu nóng. Không gian giữa các vì sao trong
một thiên hà không phải trống rỗng, nó chứa vật chất mà
mắt ta không nhìn thấy được. Nhiệt độ trung bình của môi
trường này cực lạnh, khoảng - 173°c. Chứa trung bình một
nguyên tử hyđrô hay 10'^ gam trong mỗi cm^, không gian
giữa các vì sao trống rỗng gấp hàng chục ngàn lần chân
không hoàn hảo nhất mà chúng ta có thể tạo ra trên Trái
Đất. Thế nhưng khoảng gần như chân không này lại đóng
vai trò cực kì quan trọng trong sinh thái của các thiên hà,
bởi nhiều lí do. Thứ nhất là do sự bao la rộng lớn của vũ
trụ (một thiên hà có thể trải rộng hơn một trăm ngàn năm
ánh sáng), nên tổng khối lượng vật chất trong không gian
giữa các vì sao vẫn còn rất đáng kể - chiếm khoảng một
phần mười tới một nửa lưcíng vật chất nằm trong bản thân
các ngôi sao. Thứ hai, klaông gian này chính là nơi tốt nhất
để vật chất được tái chế giữa các thế hệ của các ngôi sao.
Chẳng hạn, đó chính là nơi các ngôi sao nặng trong cơn
hấp hối bùng nổ đã phóng ra những mảnh vỡ của chúng

62