Page 58 - Việt Sử Kỷ Yếu

Năm 632, nhà Đường đổi Giao Châu làm An Nam tổng quán
Ịỉhủ, sau lại đổi làm An Nam đô hộ phủ. Nước ta có tên Icà An Nam
khỏi đầu từ đấy. (Đô hộ đây là một chức quan, chứ không phai
chính thể cai trị thuộc địa, như ta hiểu ng.ày nay, nhà Đường chia
nhiều hạt làm đô hộ phủ, nhif Tứ Xuyên đô hộ phủ...). Năm 679,
chia đất làm 12 châu thay các quận, là: Giao (Hà Đông, Nam
Định), Phong (Vĩnh Phúc Yôn, Phú Thọ), Dương (Tuyên Quang.
Hà Giang). Chi (Lai Châu. Sơn La, Yên Bái), Vũ Nga (Thái
Nguyên, Bắc Cạn, Cao Bằng), Vũ An (mát vào Trung Quốíc ?), Lục
(Lạng Sơn, Quảng Yên), Phúc Lộc (Sơn Tây, Hưng Hoá), Ái
(Thanh Hoa), Diễn (Nghệ An), Hoan (Hcà Tĩnh), Trường ? (Có thể
là vùng đất giải Trường Sơn), ớ phía tây b.ắc, còn có những Man
(Ihâu, dân miền núi, hàng trăm tù trưởng phải triều cô"ng.^*T)ưới
càp châu (mới) là huyện. Dưới cấp huyện là hương xã. Chính
quyền nhà Đường với tay đến tận thôn Xtã.
Năm 758, dân Nam nổi dậy, Đường Túc Tông đổi làm Trấn Nam
dô hộ phủ. Năm 768, Đường Đại Tông lại gọi là An Nam như cũ.
Suôd thời gian thuộc Đường, xứ ta là một đơn vị hành chính
thôhg nhất. Chức đỗ hộ trước gọi là đại tổng quản, rồi dồ đốc, có
quyền rộng lớn. Sau có chiên tranh, đổi lại làm kinh lược sứ. Đến
thời Cao Biền, táng thêm quyền hạn, dổi làm tiết độ sứ. Các châu
(mới) đều đặt thứ sử. Thứ sử Triều Đương, quyền hạn chi như
thái thú. Có nhiều thứ sử là dân ban địa.
Dể đảm hảo nền thông trị, có đội quân thường trú mạnh cùng
một hệ thông thành luỹ vững chắc. Chiến thuyền có 300 chiếc lớn
hảng chục vạn chiếc nhỏ.

CUỘC KHỎI N(ỈHĨA ĐINH KIÊN

Những năm 80 cuôl thê kỷ VII, đô hộ Lưu Diên Hựu tham
bạo, vơ vét của dân làm giàu. Các hộ ngươi Lái (Lý, có lẽ là người
Thái Tày) theo lệ cũ, hàng năm chỉ phái nộp nửa sô" thuế, do phải
nộp lâm sản, hương liệu. Năm 687, Diên Hựu bắt dân chúng phải
nộp đủ toàn số. Dân Lái kêu nặng nề, lòng căm giận. Có Lý Tự
Tiên chủ mưu tập hỢp dân chúng nổi dậv chông đôT Diên Hựu bắt
Tự Tiên giết đi, mong dập tắt đưỢc phong trào mới nhóm. Dư đáng
có Đinh Kiến anh hùng, lại tập hỢp nghĩa quân, rầm rộ kéo nhau

‘ ' Địa cliếm các châu chép đây là theo lời chú thích cúa Vũ Huy Chân, tác giả v/ệỉ sử thỏní’
hĩm. Ong Chân clã khảo cứu khá kỹ càng, đáng tin.
58