Page 56 - Việt Sử Kỷ Yếu

sử Khâm Châu Ninh Trường Chân đem quân sang đánh. Hoà
định hàng. Tư pháp thư tá Cao Sĩ Liêm ngàn lại. Hoà cử Sĩ Liêm
làm hành quân tư mã, đem quân thuỷ bộ ra chông cự. Quân
Lương bị đánh tan. Ninh Trường Chân chạy thoát thân, quân
Lương bị bắt gần hết. Khâu Hoà mới đắp thành nhỏ bên trong
thành Long Biên vòng quanh 900 bước để chông giữ. •
Năm 618, nhà Tuỳ đố. Nhà Đường thay thế. Khâu Hoà xin
thuần phục nhà Đường, được phong làm Giao Châu đại tổng quản,
tước Đàm quốc công. Lê Cốc chống lại một thời gian, sau thua
trận. Cửu Chân cũng thuộc vê Đường.
Khâu Hoà làm thái thú Giao Chỉ, cậy uy thế nhà Tuỳ, đi
tuần các khe động ơ biên giới, giữ việc lâu năm. Lâm Âp và các
nước tặng cho Hoà những ngọc minh châu, sừng văn tê và vàng
bạc của báu nên Hoà giầu có ngang với vương giả. Hắn Hoà đã vơ
vét nhiều của cải của nhân dân ta.

TÌNH TRẠNG XÃ HỘI x ứ TA
TỪ XA XƯA ĐẾN THẾ KỶ THÚ V, VI
Thời thượng cổ, các lãnh tụ bộ lạc và liên minh bộ lạc là Lạc
tướng, Lạc hầu thông thuộc vua Hùng, vua Thục. Đến thòi thuộc
Triệu, các quý tộc này vẫn giữ được địa vị cũ, tuy phải chịu các
điền sứ người Hoa giám sát. Sang đòi Tây Hán, lại phải xuông
thêm bậc nữa, chỉ được cai trị các huyện là cấp dưới các quận,
thuộc quyền các thái thú. Đến thời thuộc Đông Hán, vua Quang
Vũ bố dụng các huyện lệnh, huyện trương. Quý tộc bản xứ mất
quyền lợi nên khi bà TrUng khởi nghĩa thì hưởng ứng ngay. Mã
Viện sang đánh nhiều quý tộc bị đánh, nhiều quý tộc bị giết. Sau
Viện bắt hết thảy các quý tộc và cả mọi người có uy thế chính trị,
đem sang bắc, cho ở đất Hồ Nam, cách ly với nhân dân Việt, về
sau này, có những thố’ hào thì đấy là do thòi thế tạo nên, không
còn là các con cháu Lạc hầu, Lạc tướng được thế tập nữa.
Lễ giáo của Chu công, Khổng tử được truyền bá sang nước ta.
Từ thê kỷ III, đạo Phật đưỢc truyền *sang nước ta, nếu không
trước thì cũng đồng thời với Trung Quốc. Các sư tăng người An
Độ, Trung Quốc và về sau có người bản xứ, được dân chúng quý
trọng nhưng không có ảnh hưởng đến chính trị.
Thứ dân không phân biệt rành rẽ bốn hạng: Sĩ, nông, công,
thương. Dân chúng hầu hết làm ruộng, cấy lúa nước, gieo trồng
rau và cây ăn quả. Khá đông người còn giữ truyền thông đánh cá.

56