Page 303 - Việt Sử Kỷ Yếu

Tây hỢp binh đánh. Bá Ly được nhiều toán quân cứu viện,
đánh bại quân Phúc Nguyên, mà Phúc Nguyên vẫn không
chịu nộp cha con Quỳnh, Giao. Bá Ly tức giận, bàn với các
tướng: Vua nhà Lê đã chính vị ở Thanh Hoa, bôn phương quy
phục, thực là vị chúa trung hưng. Nay nên dẫn quân quy
thuận, dựng nên nghiệp lớn. Mọi người đồng thanh nghe theo.
Lê Bá Ly cùng con trai Khắc Đôn, Khắc Thận xuất 14.000
quân các đạo tây nam, cùng với Nguyễn Thiến, Nguyễn Quyện
tới bái yết vua Lê đóng ở sách Vạn Lại. Thái uý Đoan quận
công Nguyễn Khải Khang cũng đem 3.000 quân vào quy
thuận. Cháu rể Bá Ly là Khổng Lý và Đặng Huấn cũng theo
vào. Bây giò là năm 1551. Do sự việc này, thanh thế của nhà
Mạc bị suy giảm nhiều. Phúc Nguyên lo sỢ, binh quyền uỷ hết
cho Kính Điển tính kế bảo thủ.
Trong thòi gian Phúc Nguyên làm vua, quân Mạc nhiều lần
đánh vào Thanh, Nghệ không được. Quân Trịnh cũng có đánh ra
bắc (sự việc chép kỹ ở sau).
Mạc Phúc Nguyên làm vua 15 năm, mất năm 1561. Có
thuyết mất năm 1564.
Phúc Nguyên mất, con là Mậu HỢp nôl ngôi. Đại Việt
thông sử chép Mậu Hợp sinh năm 1563, lên ngôi 1564. Vua
mối lên hai tuổi, các công việc đều do ông chú Mạc Kính Điển
và Mạc Đôn Nhượng (con Đăng Doanh). Mậu Hợp làm vua
được 30 năm, thời gian này chỉ toàn những năm có chiến
tranh. Buổi đầu còn có những trận quân nhà Mạc đánh vào
miền trong, quân Trịnh đánh ra. Thế quân Trịnh ngày càng
mạnh, từ năm 1583 chiến thắng luôn. Thế mà Mậu Hợp lớn
lên lại hoang chơi, say mê tửu sắc. Trọng thần già chết. Các
quan văn võ nhiều ngưòi dâng thư xin tu tỉnh, sửa đức, chỉnh
đốn việc cai trị, nhất là võ bị. Mậu Hợp khen phải nhưng
chẳng chịu theo. Họ chán nản, nhiều người bỏ quan về, hoặc đi
ẩn, hoặc vào hàng họ Trịnh, Thế quân ngày một suy kém.
Tháng 12 năm Mậu Thìn (1592), Mậu Hợp thua trận, chạy
trôn, bị bắt, chém.
Nhà Mạc mất ngôi từ đấy. Sau con cháu nhò nhà Minh bênh
vực, còn giữ đất Cao Bằng ba đời nữa, đến năm 1677 mới dứt hẳn.
303