Page 305 - Việt Sử Kỷ Yếu

Nhiều hào kiệt hưỏng ứng quy phụ. Quân của Phúc Hải thua
trận luôn luôn. Năm 1542, Lê Trang Tông tự cầm quân đi kinh
lược Thanh Hoa, Nguyễn Kim đánh vào Nghệ An. Năm 1543,
Trang Tông thân chinh lấy được Tây Đô. Tướng Mạc Trung Hậu
hầu Dương Chấp Nhất, tổng trấn Thanh Hoa xin hàng. Thế lực
nghĩa quân càng ngày càng mạnh mẽ. Năm 1545, tiến quân ra
đóng ở hạt Yên Mô, thái sư Hưng Quôh công Nguyễn Kim bị
hàng tướng Dương Chấp Nhất đầu độc chết. Chấp Nhất về với
Phúc Hải.
Nguyễn Kim là thuỷ tổ các chúa, vua nhà Nguyễn, sử sách
gọi ông là Triệu Tổ.
Tướng Mạc thái tế Ninh Quốc công Phúc Tư em Phúc Hải, thừa
cơ vào đánh cướp doanh trại Trang Tông, bị đề thống ngự doanh
Trịnh Kiểm đánh phá. Quân Mạc chết nhiều vô kể. Nguyễn Kim
khuất, nghĩa quân có tướng tài Trịnh Kiểm nốĩ nghiệp. Quốc thể
ngày thêm thịnh vượng. Châu Ái đã yên. Các hào trưởng bốn châu
Hoan, Diễn, Ô, Quảng đều đua nhau theo về. Cơ nghiệp hoàng gia
(Lê) bắt đầu tiến mạnh, còn thê nhà Mạc ngày càng xuống.

TRỊNH KIỂM

Trịnh Kiểm người làng Sóc Sơn, huyện Vinh Phúc (nay là Vĩnh
Lộc), phủ Quảng Hoá, là tướng giỏi, theo thái sư Hưng quốc công
Nguyễn Kim đi đánh dẹp, lập được nhiều chiến công. Nguyễn Kim
gả con gái là Ngọc Bảo cho. Lê Trang Tông phong là Dực Nghĩa hầu;
năm 1539 lại thăng tước công, coi là đại tướng tầm phúc.
Nguyễn Kim khuất, Trịnh Kiểm thay thế, nắm giữ binh
quyền. Lê Trang Tông phong chức làm tiết chế các xứ thuỷ bộ chư
doanh, tước Lương quốc công, được đặc quyền giữ việc binh và
tổng tài chính sự trị dân.
Trịnh Kiểm rút quân về Thanh Hoa, lập hành điện ở đồn
Vạn Lại thuộc Thuỵ Nguyên để vua ở, rồi chiêu mộ hào kiệt,
luyện tập quân sĩ, tích trữ lương thực, để lo việc đánh họ Mạc.
Danh sĩ miền bắc như Phùng Khắc Khoan, Lương Hữu Khánh
đều vào giúp. Bấy giờ giang sơn chia làm hai: từ Thanh Hoa trỏ

vào thuộc nhà Lê, là Nam triều, từ Sơn Nam trở ra thuộc họ
Mạc, gọi là Bắc triều.
305